Zahvaljujući laringomikroskopiji, minimalno invazivnoj endoskopskoj ORL proceduri koja se izvodi ambulantno,
u kratkotrajnoj endotrahealnoj opštoj anesteziji, patološke promene na grkljanu i glasnicama pouzdano se mogu dijagnostikovati,
a u najvećem broju slučajeva, istom prilikom i hirurški odstraniti - bez reza, bola ili krvarenja. O metodi govori konsultant Bel Medic-a,
jedan od naših najvećih stručnjaka za laringomikroskopiju i kontaktnu mikroendoskopiju, prof. dr Milan Jovanović,
predavač na Katedri za ORL Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu
Do 1900. godine Nikola Tesla(1856-1943) bio je već smatran najistaknutijim američkim inženjerom elektrotehnike,
koji je zasenio svet svojim revolucionarnim izumima i trijumfom nad Tomasom Edisonom u „ratu struja“. Tada je započeo svoj
najambiciozniji projekat - izgradnju tornja i laboratorije na imanju Vordenklif, na Long Ajlendu, udaljenom oko 110 kilometara
od Njujorka. Izgrađen u periodu 1901-1902, objekat je zasnovan na još jednoj Teslinoj revolucionarnoj ideji: Tesla je planirao
da koristi toranj kako bio stvario ono što je naučna zajednica do tada smatrala nemogućim - globalni sistem bežičnih komunikacija.
Priča o Atlantidi, zemlji vrlina i gotovo nestvarnoj u svetu
stalnih preokreta i napetosti, golica maštu ljudi duže od dva milenijuma. Da li je postojala?
Gde se nalazila? Kako je nestala? Počelo je od Platona i njegovih filozofskih dijaloga „Timaj“ i „Kritija“.
U njima se govori o mudro i pravedno ustanovljenoj zemlji zvanoj Atlantida, koja je tu negde, preko Gibraltara,
u okolini antičkog sveta, južno ili severno, na Kavkazu ili usred Sahare, nadomak očiju i ostvarenja
ljudske potrebe za dobrim. Broj pretpostavki i legendi se tokom vekova uvećavao, priča se širila s kraja
na kraj sveta. Ali, niko od savremenika ni onih potonjih nije ubedio svet da je Atlantida bila stvarnost!
Niko ništa nije posvedočio! A onda je Atlantida „nestala“ u naletu neke prirodne katastrofe i - ostala ideal
ljudske zajednice za više hiljada godina unapred.
Veštačko jezero Ćiandao se nalazi u priobalnoj provinciji Džeđang, na istoku Kine,
u okrugu Čunan koji potpada pod jurisdikciju prestonice Džeđanga koja se zove Hangdžou.
Kroz glavni grad provincije protiče reka Ćiantang koja se uliva u Istočno kinesko more.
Na toj reci je 1959. godine podignuta hidroelektrana, odnosno brana Sian. Da bi se formiralo jezero,
poplavljena je okolna dolina. Podizanje te kineska brana, više od sto metara,
uslovilo je da je više od trista hiljada ljudi moralo da se iseli.
Priča se a i veruje da je nekada, u praistoriji, na Zemlji postojala visoko razvijena civilizacija
koju je uništila neka svetska katastrofa, promenivši oblik kontinenata i izmenivši sudbinu čovečanstva.
Različiti ljudi doživljavaju ovaj površinski svet na različite načine i imaju različita gledišta o njegovim svojstvima.
Ali to su samo mišljenja o svetu ali ne i pravo znanje o svetu. Postoje dve vrste znanja. Jedno je svakodnevna vrsta
znanja o svetu, koju stičemo čulima (i koja se obično nazivaju iskustvom), a koja su dovoljna običnim ljudima u
njihovom svakodnevnom životu. To, međutim, nije pravo znanje. Svet iskustva je neka vrsta iluzije, paravan koji
od nas skriva pravu istinu. Svet znanja je i svet ideja i istraživanja, traganja.
Atanasijus Kirčer je na mapi 1669. pozicionirao „Atlantidu“ u sred Atlantskog okeana.
Na mapi je jug na vrhu. Ideja o „Atlantidi“, izgubljenom potkontinentu, često idealizovanom kao
napredno utopijsko društvu koje poseduje mudrost potrebnu za svetski mir, zaokupila je umove sanjara,
okultista i pobornika novog doba (tzv. New Agers). Hiljade knjiga, časopisa i vebsajtova je posvećeno Atlantidi.
To je, kako se čini, večito zanimljiva tema. Ljudi su izgubili čitava bogatstva a neki čak i život u potrazi za njom.
Vekovi traganja za Atlantidom, potonulim ostrvom koje Platon opisuje u
svojim dijalozima „Timaj” i „Kritija”, doneli su mnogobrojne teorije o njenoj lokaciji.
Uprkos savremenim dostignućima u oblasti okeanografije i mapiranja, još ne postoje konkretni dokazi.
Više od 40 geografskih mesta ubraja se među kandidate za Atlantidu.
Hipoteze lokacije Atlantide zaista su različita predložena mesta u stvarnom svetu za
izmišljeno ostrvo Atlantida, opisano kao izgubljena civilizacija koju pominje Platon u svojim dijalozima.
Osoba po imenu Kritija mlađi tvrdi da je ostrvo po imenu Atlantida progutalo more pre više od 9 hiljada godina.
Tu priču su mu preneli preci, tačnije njegov deda po kome je dobio ime, a koji je to čuo od svog oca.
Priča potiče iz egipatskog svetilišta. Prema Platonovim dijalozima, ostrvo se nalazilo u blizini
današnjeg Gibraltara. Međutim, to nije jedina predložena lokacija.
Drevna Minojska kultura širila se po ostrvima oko Krita. Grad Akrotiti podignut je
150 km severno od Knososa, na ostrvu Tera, u kalderi ugašenog vulkana. To osunčano i plodno mesto
unosilo je spokoj među stanovnike koji nisu pretpostavljali da žive na trenutno uspavanoj opasnosti.
Tokom jednog od više leta između 1627. i 1620. godine pne dogodila se erupcija na Teri,
za koju se pretpostavlja da je bila najveća vulkanska erupcija u istoriji.
Iako je legenda o nestanku Atlantide, verovatn,o najpoznatiji mit tog tipa, pod okeanima,
morima i jezerima, širom čitave Zemlje nalazi se mnoštvo potopljenih gradova. Neki su otkriveni,
a o nekima se još uvek samo priča. Neolitsko naselje Atlit Jam otkriveno je 1984. godine u blizini
izraelskog dela obale Mediterana, na dubini od samo 10 m. Smatra se da je staro oko osam milenijuma,
a poznato je po konstrukciji od 7 megalitnih stena, poređanih kružno, što veoma podseća na daleko poznatiji
Stounhendž, u Velikoj Britaniji. Smatra se da je Atlit Jam potopljen posle zemljotresa i pokrenutog cunamija.
Izolovanje insulina, jula 1921. godine, smatra se jednom od najvećih biomedicinskih inovacija u 20. veku.
Budući da je letalnu šećernu bolest pretvorilo u hronično oboljenje sa kojim oboleli mogu da žive decenijama duže,
neraskidivo je ostalo povezano sa pričom o dijabetesu.
U toku svoje istorije čovečanstvo je neprekidno osvajalo nova prostranstva na Zemlji da bi intenzivan razvoj nauke
i tehnike od početka 20. veka doveo do osvajanja i Zemljinog vazdušnog prostora. Naglo se razvijalo vazduhoplovstvo
ali i raketna tehnika, tada prvenstveno u ratne svrhe. Postizane su sve veće brzine i visine i stiglo se do granice
toplotne izdržljivosti konstrukcije i mogućnosti održavanja aerodinamičkog uzgona u retkoj atmosferi.
Po prvi put, astronomi su otkrili dokaz o postojanju vodene pare u atmosferi Jupiterovog
satelita Ganimeda. Ta vodena para se formira od sublimovanog leda s površine satelita, odnosno onda kada
se led pretvara iz čvrstog stanja u gasovito. Naučnici su došli do ovog otkrića pomoću kombinacije novih
i arhivskih setova podataka sa NASA-inog svemirskog teleskopa “Habl”, što je objavljeno u žurnalu
„Astronomija prirode“ (Nature Astronomy).
Svet nauke takođe ima svoje epidemije, koje se, za razliku od epidemija zaraznih bolesti,
odvijaju u senci društvenih događanja. Naučne epidemije su uzrokovane nekontrolisanim prihvatanjem „virusnih” ideja.
Stanovnici grada Jangkuana u severnokineskoj provinciji Šansi odnedavno su u prilici da koriste
usluge flote autonomnih komercijalnih 5G vozila, svojevrsnih malih pokretnih prodavnica. Ova bespilotna vozila
koriste unapređen sistem bespilotnog kretanja baziran na veštačkoj inteligenciji podržanoj internet platformom L4.
Ona poseduju modularni "smart" sanduk za transport različitih proizvoda i mogu da koriste većinu puteva.
Svojevrsni pokretni "dućani" imaju unapređen sistem za promenu baterija, koje im omogućavaju domet preko 100 km posle pet sati punjenja.
Ovogodišnju, jubilarnu 10. manifestaciju “Maj - mesec matematike” obogatila su vredna
i zanimljiva predavanja matematičara iz sveta i Srbije. Prof. dr Marina Karina, sa Primorskog nacionalnog
univerziteta Santa Fe, u Argentini, možda je otišla dalje od drugih predavača u približavanju matematike
i njenoj primeni u svakodnevnom životu. To je ilustrovala u svom on-line predavanju
„Uvek lopta na desetku i neka se desi još jedno čudoˮ.
U francuskom gradiću Anone, braća Žozef i Etien Mongolfier napravili su 1783. prvi balon u Evropi.
Iste godine, pojavio se balon punjen vodonikom. Konstruisao ga je fizičar Žak Aleksandr Šarl. Pušten je uvis iznad
Marsove poljane, u Parizu. Za dva sata, preleteo je 40 km. Iste godine je balon braće Mongolfier poneo u visine prve
putnike: profesora Pilara de Rozjea i markiza D’Arlanda. Oni su, za 25 minuta, preleteli 8 km i uzdigli se na visinu
od oko 1000 m. Balon je lebdeo iznad francuske prestonice oko 25 minuta, a putnici u korpi ložili su vatru i tako
održavali balon u vazduhu. Početkom 1800. godine Andre Žak Garneren leteo je balonom tokom noći i preleteo 395 km.
Galerija nauke i tehnike SANU je, povodom obeležavanja 165 godina od rođenja Nikole Tesle,
između 6. i 24. jula bila domaćin izložbe „Nikola Tesla i Visoka tehnička škola u Gracu“, koju je organizovao
Austrijski kulturni forum. U Galeriji je 9. jula, održan i Okrugli sto pod nazivom
„Od talentovanog dečaka sa Balkana do genija planetarnih razmera“.
Od prve industrijske revolucije pre više od dvesta godina, u ljudskom društvu preovlađuje model
privredne aktivnosti pod nazivom linearna ekonomija, koji se zasniva na potrošnji, odnosno konceptu
„uzmi-napravi-iskoristi-odbaci”. U tom procesu se prirodni resursi prvo eksploatišu pa se koriste za
dobijanje proizvoda koji se potom koriste da bi, posle određenog vremena (životni vek), proizvod izgubio
upotrebnu vrednost i bio odložen, najčešće kao otpad. Za razliku od linearne ekonomije, priroda funkcioniše
na način da se sve što postoji, posle nekog vremena, razlaže i koristi na drugačiji način...
Čad je država u centralnom delu severne Afrike. Ima oko šesnaest miliona stanovnika.
Ovu zemlju odlikuje velika etnička raznolikost, više od 200 etničkih i jezičkih zajednica žive u njoj.
Najbrojniji narod su Sare koji čine skoro 30 posto ukupnog stanovništva Čada. Nastanjeni su uz reke
Čari i Logone, u četiri regiona na jugu države. Manje brojne zajednice Sara postoje na severu
Centralnoafričke Republike, a njmanje su zastupljeni u Južnom Sudanu.
Geološki materijali su počeli da se koriste još od kada su prvi ljudi napravili alate i oružje od kamena.
Danas moderno društvo ne bi moglo da opstane bez geoloških resursa. Dovoljno je samo navesti primer njihovog korišćenja
pri izradi pametnih telefona. Ovo je samo jedan primer kako društvo ima koristi od geološke raznovrsnosti planete,
pri čemu je i te kako naučilo da ceni materijalni svet. Korist od mineralnih sirovina, topografske raznovrsnosti,
lepote pejzaža, fizičkih procesa i načina na koji geološka nalazišta otkrivaju istoriju planete i evoluciju života
na njoj pokazuje da smo usko povezani sa prirodom - živim i neživim svetom.
Jedno nedavno istraživanje upućuje na pretpostavku da su džinovske grudve potisnutih sedimenata doplovile iz Zemljinih dubina .
Stručnjaci sa Univerziteta u Vajomingu, SAD, predložili su kompjuterski model po kome se pesak i blato,
povučeni sa obale Kalifornije pre otprilike 75 miliona godina, vrate u Zemljinu koru uzdižući se kroz Zemljin
omotač kao veličanstveno veliki dijapir, poput grudvica u lava lampama.
Botanička bašta „Jevremovac“ u Beogradu je dom mnogih biljaka iz Srbije i sveta, ali i nastavna
i naučna jedinica Instituta za botaniku Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Za većinu posetilaca je
ova zelena oaza utočište u vrelom „kavezu“ od betona i asfalta, gde delimično utišana saobraćajna buka remeti
spokoj zelenila u kome obitavaju višedecenijska stabla i bujni žbunovi.
Tokom perioda starijeg gvozdenog doba (VI i V veka p.n.e.) dolazi do pojave jednog zanimljivog
kulturnog fenomena koji se ogleda u sahranjivanju elite sa raskošnim blagom ispod monumentalnih zemljanih ili
kamenih humki. Ovaj fenomen se prostirao po čitavoj Evropi, a reč je o kneževskim grobovima (princely graves).
Jedan takav, izuzetan kneževski grob otkriven je u Pilatovićima, kod Požege 1977-78. godine.
Samoa je nezavisna država u Polineziji, sa nešto više od dvesta hiljada stanovnika.
Deo je arhipelaga Samoanska ostrva koji obuhvata i Američku Samou, pod kontrolom Vašingtona. U samoj državi dva su ostrva glavna.
Najveće u čitavom arhipelagu je Savai ili, kako ga još nazivaju, Salafai. Ovo ostrvo se sastoji od šest okruga.
Na jugoistoku je okrug Palaui čiji je centar selo Vailoa. U okviru Palauija se nalazi najstarija i najveća građevina
na svim Samoanskim ostrvima. Njen naziv je Pulemelei humka.
Istraživanje univerziteta Mek Gil je pokazalo da je veličina populacije
Maja u nizini arheološkog grada Itzana (danas se nalazi u Gvatemali) varirala vremenom
kao posledica klimatskih promena. Otkriće, nedavno objavljeno u časopisu Quaternary Science
Reviews, prikazuje da su suše i jako vlažni periodi doveli do značajnog pada broja stanovnika.
Od svih indoevropskih naroda, Sloveni su oni koji danas zauzimaju najveću teritoriju na
evroazijskom kontinentu. Takođe, Sloveni su najmnogoljudnija entolingvistička grupa u Evropi.
Danas ih ima oko 300 miliona. Slovenski narodi se tradicionalno dele na istočnoslovenske
(Rusi, Belorusi, Ukrajinci), zapadnoslovenske (Poljaci, Česi, Slovaci, Lužički Srbi, Kašubi) i
južnoslovenske (Srbi, Hrvati, Bošnjaci, Slovenci, Makedonci, Bugari), a u današnjoj verskoj
podeli na pravoslavne (Rusi, Ukrajinci, Belorusi, Srbi, Makedonci, Bugari), katolike (Poljaci,
Česi, Slovaci, Hrvati, Slovenci) i muslimane (Bošnjaci). I pored ogromne teritorije koju nastanjuju
i svoje brojnosti, o prethrišćanskoj istoriji i religiji Slovena ima najmanje objavljenih naučnih
dela na engleskom jeziku, i o njoj se generalno najmanje zna.
Po svemu sudeći, Mađari potiču iz oblasti oko Urala i zapadnog Sibira.
Krajem 9. veka, pod vođstvom Arpada, deo naroda prelazi Karpate i ulaze u Panonsku niziju.
Tokom 10. veka šire se i vrše rušilačke i pljačkaške pohode po zapadnoj Evropi.
Težak poraz na Leškom polju 955. godine sprečio je njihovo dalje napredovanje ka zapadu.
Početkom 11. veka, kralj Ištvan, odnosno Stefan postao je vladar Mađarske države
koja je prihvatila hrišćanstvo. Stvorena je stabilna državna tvorevina.
Severnoatlantska meridijalna kretanja (AMOC) je naziv za sistem okeanskih struja,
uključujući Golfsku struju koja prenosi toplu vodu iz tropskih krajeva prema severu Atlantika.
Pošto se atmosfera zagreva uporedo sa porastom emisije staklenih gasova, ispod površine
okeana zadržava se više toplote, što bi moglo da ima ozbiljne posledice po klimu u svetu.
Kompanija „Canon“ je u jednoj svojoj podružnici u Kini postavila kamere koje ocenjuju
osmehe zaposlenih pošto samo oni koji su „100 odsto srećni“ mogu da uđu i rade!
Pomenute kamere su bile tema jednog nedavnog izveštaja u “Financial Times” o tome na koje načine kineske
kompanije koriste veštačku inteligenciju za kontrolu zaposlenih.
Izraelski naučnici napravili su najmanji uređaj na svetu, debljine samo dva atoma!
Ta tehnologija će uređaje učiniti bržim, manje složenim i sa manjom potrošnjom energije.
Trenutno, uređaji vrhunske tehnologije koriste sićušne kristale sačinjene od oko milion atoma.
Procesi se odvijaju otprilike milion puta u sekundi! Smanjenjem veličine te
ehnologije na dva atoma, omogućuje se elektronima da se kreću između slojeva još većom brzinom.
Na jednoj steni na severu Saudijske Arabije otkriven je natpis star 2.550 godina,
za koji se veruje da je urađen u ime poslednjeg kralja Vavilona, Nabonida. Gravura na vrhu natpisa
prikazuje kralja koji drži skiptar a tu su i slike na kojima su cvet, zmija i Mesec.
Veruje se da je reč o religioznoj poruci. Ispod je gravura sa 26 redova klinastog pisma.
Natpis je pronađen u regiji Hail, u Al Hajtu, gde su brojna arheološka nalazišta.
Kosmički zraci godišnje poremete 30.000-40.000 kućnih komunikacionih mrežnih uređaja u Japanu,
nedavno je otkrio japanski telekomunikacioni gigant NTT. Većina takozvanih „mekih grešaka” (“soft errors”)
ili privremenih kvarova u mrežnom hardveru NTT-a automatski se ispravlja pomoću sigurnosnih uređaja,
ali stručnjaci kažu da su u nekim slučajevima one mogle da dovedu do mnogo većih poremećaja.
Te greške nastaju kada se podaci u elektronskom uređaju oštete nakon što se neutroni,
koji nastaju kada kosmički zraci udaraju u kiseonik i azot u atmosferi Zemlje, sudare sa poluprovodnicima unutar opreme.
Kao deo državnog projekta kojim će se uvesti brzi internet u udaljena severna prostranstva zemlje,
Rusija je počela sa postavljanjem podmorskog optičkog kabla kroz Arktik. Radovi bi trebalo da budu okončani do
2026. godine. U dužini od 12.650 km, optički kabl će proći preko severne obale Rusije, od sela Teriberka,
na Barencovom moru, do Vladivostoka, na krajnjem istoku.
Drveće mangrove okružuje prirodne jame i vrtače ispunjene vodom.
Tlo ispod pojasa okruženog mangrovim rastinjem ima jednu od najvećih koncentracija
ugljenika na svetu. Obalske šume mangrove su takozvani „rezervoari za skladištenje
ugljenika“.Ovaj pojas krije ogromne količine organske materije među potopljenom
i zamršenom mrežom korenja.
Jedno nedavno otkriće o arheološkom ostatku carstva Inka, Mačuu Pikčuu,
pokrenulo je sumnju u pouzdanost kolonijalnih zapisa i današnjih tumačenja istoričara pošto
se donedavno smatralo da je nalazište u Peruu izgrađeno posle 1438. godine. Duže od 75 godina
arheolozi i istoričari smatrali su ovaj podatak za tačan. Međutim, nove tehnike datiranja
radioaktivnih ugljenika, primenjene na posmrtnim ostacima nekadašnjih stanovnika, navode
na pretpostavku da je lokalitet Maču Pikču dve decenije stariji.
Kineski naučnici uspeli su da stvore mikrovlakna leda koja su veoma savitljiva,
čime su otvorili nove mogućnosti u istraživanju fizike leda. Led bi mogao da izdrži elastično naprezanje
od oko 15 odsto a do sada izmereno naprezanje iznosi samo 0,3 posto, što je veliko odstupanje od
teorijske pretpostavke. Razlog u tome je što kristali leda imaju strukturne
nesavršenosti koje povećavaju njihovu lomljivost.
Gornja granica do koje ljudi mogu da žive je negde između 120 i 150 godina. To je duže od osobe
za koju je utvrđeno da je najduže živela - Žane Kalman, koja je umrla 1997. godine, u 122. godini.
Ovo je navedeno u studiji američkih naučnika objavljenoj u časopisu “Nature communications”.
Kompanija “Samsung” je objavila kako ima mogućnost da daljinski onemogući rad
televizora koji su ukradeni. Operacija nazvana "Funkcija televizijskog blokiranja" je prvi
put primenjena u Južnoj Africi, kada je iz jednog skladišta ukraden veliki broj pametnih televizora.
Kompanija navodi da je ova opcija već instalirana na svim “Samsung” TV proizvodima novije generacije,
i ona treba da osigura da televizore mogu da koriste samo zakoniti vlasnici sa dokazom o kupovini.
Hipoksična zona, koju nazivaju i "mrtvom zonom",
deo je okeana u kojem je bitno smanjena koncentracija kiseonika,
zbog čega postaje nepogodno mesto za život. Morske životinje
napuštaju to područje a one koje to ne učine - umiru. Sada se
ova zona nalazi blizu obale američke države Oregon gde se prostire
na oko 20.000 km2. Naučnici smatraju da će se zona širiti sve do kraja leta.
Jozef Baruhović, Katarina Bogićević, Vesna Bosanac, Milan Gnjatović, Ibrahim Hadžić,
Ilijana Jakšić, Gordana Jovanović, Oliver Klajn, Sana Knežević, Rastko Kostić, Ratko Kušić,
Dragan Lazarević, Borka Marinković, Jelena Marjanović, Vladimir Milojević, Maja Miljević-Đajić,
Draženko Nenadić, Ana Paunović, Miloš Rastović, Marija Sretenović, Dušan Stanić, Miomir Tomić,
Gordana Tomljenović, Ljubiša Topisirović, Zoran Šević
Dostupno na digitalnom formatu
www.novinarnica.net
Direktor: Milan Knežević
Glavni i odgovorni urednik: Aleksandar Gaon
Pomoćnik glavnog urednika: Miloslav Rajković
Likovno-grafički urednik: Studio Platinum, Beograd
Fotografije: Mileta Mirčetić
Naslovna strana: Marija Miljković
Internet, Instagram i Facebook page: Marija Miljković
