SUMMARY

Planeta No 65
ENGLISH Summary

MEDICINA

Dr Branko Biberdžić, specijalista interne medicine

Bikuspidna aortna valvula

Najčešća urođena srčana mana kod odraslih

Uprkos tome što ova anomalija i decenijama može da ostane prikrivena jer pacijent u početku može da bude bez srčanih smetnji ili kardiovaskularnih problema, bikuspidna aortna valvula (BAV) konstantno opterećuje kardiovaskularni sistem te se često otkriva tek kod odraslih, kad dođe do skleroze i nastane suženje aortnog zaliska. Dr Branko Biberdžić, specijalista interne medicine u Bel Medic-u, upozorava da su kod pacijenata sa BAV nepovoljni kardiovaskularni događaji i komplikacije učestaliji nego što se ranije mislilo.

MEDICINA

dr Marko Čvorović, specijalista ortopedske hirurgije i traumatologije

Kompresivne neuropatije

Kako osloboditi zarobljeni nerv?

Kompresivne neuropatije - uklještenja perifernih nerava - u medicinskoj praksi su vrlo česta stanja. U velikom broju slučajeva su blagog oblika i povlače se nakon konzervativnog lečenja, ali mogu da predstavljaju i ozbiljna stanja, sa jakim bolovima i neurološkim deficitom. O savremenim hirurškim terapijama kompresivnih neuropatija govori dr Marko Čvorović, specijalista ortopedske hirurgije i traumatologije u Bel Medic-u

DENDROLOGIJA

Fizikohemičar Ivana Milošević o ugroženosti životne sredine

Godovi pod lupom

Između redova godova, priča o zagađenju prestonice otvorila se pred Ivanom Milošević (36), doktorandom fizičke hemije sa Instituta za fiziku u Beogradu, koja je “pod lupu” dendrohemijske analize stavila uzorke posečenih platana iz Bulevara kralja Aleksandra. Jedna od novijih metoda u svetu stigla je do Instituta za fiziku, kojom se vodi Miloševićeva tokom rada na svojoj doktorskoj tezi i očitava zagađenja tačno po godinama.

EGZOTIČNI NARODI

Narod Jao

Mladoženje sa mirazom

Kina zvani čno priznaje 55 nacionalnih manjina. Vijetnam, takođe mnogonacionalna država, uključuje većinski vijetnamski, poznat i kao Kinh narod, dok u najistočnijoj zemlji poluostrva Indokine postoji 54 nacija. U obe ove države, priznat od vlasti, živi narod ili grupa naroda Jao.
U Kini, Jaoi mahom naseljavaju šest provincija na jugu i jugozapadu zemlje: Guejdžou, Junan, Guangsi, Guangdong, Hunan i Đangsi. U ovkviru Jao nacije ima niz podgrupa. Svaka od tih podgrupa ima svoje posebnosti. Govore različitim jezicima i velikim brojem dijalekata. Nemaju sopstveno pismo tako da koriste hanzi, odnosno kineska slova za pisanje na svojim jezicima.

ARHITEKTURA

Kulturni centar UAE

Ostrvo muzeja

Na Saudijskom ostrvu koje će postati Kulturni centar gradiće se pet novih muzeja. Ovi muzeju kreiraće se u saradnji sa najvećim muzejima sveta; Muzej Luvr Abu Dabi formiraće se u saradnji sa muzejom Luvr iz Pariza, Muzej Gugenhajm Abu Dabi sa Solomon Gugenhajm fondacijom iz Njujorka. ..

ASTROBIOLOGIJ

Kriterijum ne-ekskluzivnosti u rešenju “Fermijevog paradoksa”

Velika tišina i druge civilizacije

Prof. dr Milan M. Ćirković je, u predgovoru knjige Petera Ulmšnajdera „Inteligentni život u univerzumu“ koja je prevedena na naš jezik u izdanju Izdavačke Knjižarnice Zorana Stojanovića, elaborirao moguće odgovore na problem “velike ti šine ” odnosno čuvenog “Fermijevog paradoksa” koji se odnosi na nedostatak kontakta sa razvijenim rasama u svemiru. Ta čnije, ukoliko se uzme u obzir starost univerzuma, bilo je sasvim dovoljno vremena da određene civilizacije razviju tehnologiju međuzvezdanog ili intergalaktičkog putovanja. Uzevši u obzir da broj razvijenih inteligentnih rasa u svemiru nije 0, postavlja se pitanje: zašto do sada nismo stupili u kontakt sa nekom civilizacijom ?

OSVAJANJE SVEMIRA

Prošla i buduća sletanja

Do Marsa i nazad

Od svih planeta Sunčevog sistema Mars je uvek budio najveće interesovanje zato što je najsličniji Zemlji. Iako je devet puta manje mase od naše planete, približno dvostruko manjeg prečnika i hladniji prosečno za 60° C, uslovi na njegovoj površini omogućavaju rad ljudske tehnike i nisu prepreka boravku čoveka, uz odgovarajuću tehničku zaštitu.

MERENJE VREMENA

Časovnici

Sekunda, to je trajanje...

Časovnik je zahvalan objekat za proučavanje evolutivnih promena tehničkog sistema. Zanimljiv je istorijat njegovog razvoja - u njemu su našli potvrdu svi do danas poznati zakoni razvitka tehnike.
Časovničarska umetnost je početkom 18. veka bila visoko razvijena. Otkriveni su klatno, kretanje po skali i mehanizam sa oprugom. Nastojanja veštih majstora učinila su da je tačnost najboljih astronomskih satova u to vreme već dostigla fantastične veličine: njihove greške nisu prelazile četvrt minuta za 24 sata! Ipak, drugi kraljevski astronom Engleske, Edmund Galej, nezadovoljan postojećim satom, naručio je od časovničarskog majstora Džordža Grejama izradu novog i tačnijeg sata

JUBILEJI

CERN - 60 godina u službi nauke, istraživanja i tehnološkog razvoja

Adresa vrhunske fizike

Adresa Route de Meyrin 385, 1217 Meyrin, Canton de Geneve , Switzerlan d, dobro je znana svim fizičarima sveta. I ne samo fizičarima. Ovde je od sredine prošlog veka do danas izgrađena najveća laboratorija za fiziku čestica i visokih energija, širom planete poznata kao CERN. To je akronim od prvobitnog francuskog naziva Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire (Evropski savet za nuklearna istraživanja). Ako se tako može reći, ako igde a ono ovde stanuje vrhunska fizika. Postala je, kao što je to nekada bila čitava istorija, evropocentrična

MATEMATIKA

O brojevima na Bliskom i Srednjem istoku

Da složeno učine jednostavnim

Posle “zlatnog“ perioda vladavine grčkih matematičara, u zapadnoj civilizaciji nije bilo značajnih pomeranja na polju nauke gotovo do 16. veka. Širenje islama od kraja 8. veka omogućilo je razvoj nauke na području Azije. Kalif al-Mamun je u Bagdadu pokrenuo neku vrstu akademije, nazvanu Domom mudrosti (Beit al Hikma), koja je trebalo da preuzme ulogu Aleksandrije.

FIZIKA

Istorija naučnih istraživanja

Kelvinovi atomi

S imenom Vilijama Tomsona (lorda Kelvina) susrećemo se na samim počecima upoznavanja sa prirodnim naukama. Principi termodinamike, koje je postavio ovaj veliki fizičar omogućili su brz razvoj pomorskog i kopnenog transporta 18. i 19. veka, kao i prelaz na industrijski način proizvodnje. Nezaobilazan su alat pri demistifikovanju mnogih paranaučnih "izuma" koji se svakodnevno pojavljuju na stranicama štampe, pa i onih novina koje drže do svog ugleda (tzv. perpetuum mobile I i II vrste). Njegova istraživanja daleko prevazilaze okvire termodinamike: lord Kelvin je ostavio trag u mnogim oblastima fizike, tehničkih nauka i matematike. U čast lorda Kelvina osnovna jedinica za merenje temperaure ponela je njegovo ime. Ipak, malo ko će Kelvinovo ime povezati sa teorijom atoma i počecima kvantne mehanike.

INSEKTI

Gradovi postali oaze tropskih vrsta

Korisni a smetaju!

Ove godine mnogi su u svojoj okolini primetili porast broja raznih insekata. Mediji su izveštavali o pojavi brojnih domaćih i nekih, navodno, do sada nepoznatih vrsta insekata kod nas. Da li je reč o klimatskim promenama ili prosto o letu koje pogoduje insektima, može se raspravljati a da odgovor na to pitanje i dalje ostane nepotpun...

MANIFESTACIJE

Tesla Global Forum

Tajna veza na Iriškom vencu

Od 11. do 14. jula, već drugu godinu zaredom, na Iriškom vencu, u hotelu „Norcev“ održan je međunarodni multimedijalni festival „Nikola Tesla - Secret Connection Summiit“, na kojem se išlo tragom zaostavštine velikog naučnika i pronalazača. Ove godine održavanje skupa podešeno je prema 10. julu, datumu Teslinog rođenja i Danu nauke u Srbiji.

U SLAVU PREDAKA

Na drugoj strani okeana

Teslini dani

Krajem juna, u američkim gradovima Filadelfiji i Rahveju, u vreme obeležavanja Vidovdana, brojni naši iseljenici ponovo su i sa ponosom istakli da pripadaju narodu čiji je naslavniji izdanak bio Nikola Tesla. Program okupljanja osmislila je Teslina naučna fondacija (Tesla Science Foundation) koja duže od jedne decenije radi na popularizaciji i proučavanju Teslinog nasledstva i povezivanju sveta svog porekla i nove domovine.

AERONAUTIKA

Muzej vazduhoplovstva

Eskadrila ispod kristalne kugle

Muzej vazduhoplovstva je osnovan 1957. godine sa željom da se sačuvaju materijalna svedočanstva o nastanku i razvoju avijacije na jugoslovenskim prostorima. Na ostvarenje ovih ciljeva, osnivače su obavezivali duboki koreni i bogata vazduhoplovna tradicija. Višedecenijski rad usmeravan na prikupljanje i zaštitu istorijskih dobara doneo je ovoj ustanovi veliki međunarodni ugled

IŠČEZLE VRSTE

Meganeura

Vilin konjic veličine orla

Meganeuri su bili čudovišno veliki insekti mesožderi. Slični su i srodni jednoj vrsti vilinog konjica. Danas je teško zamisliti da je postojao insekt dimenzija omanjeg orla. Ime taksonomskog roda Meganeura poti če od Francuza Šarla Bronjiara. Ovaj značajni paleoentemolog iz druge polovine 19. veka vršio je istraživanja izumrlih insekata u mestašcu Komantri, u centralnoj Francuskoj, gde su prvi put nađeni fosilni ostaci iščezlog giganta, 1880. godine.

OSVAJANJE SVEMIRA

Sećanja na kosmičko doba

Prvi korak na Mesecu

Zahvaljujući jednoj interesantnoj i medijski dobro propraćenoj izložbi, održanoj nedavno u Beogradu, mnogi su prvi put saznali da su kosmonauti koji su učestvovali u istorijskoj misiji prvog čovekovog iskrcavanja na Mesec, nedugo potom posetili Beograd. To se dogodilo 18. oktobra 1969. Astronaute je primio i odlikovao Josip Broz Tito.

MIKOLOGIJA

Nova vrsta gljiva za Srbiju

Navika iz Ledenog doba

Među zanimljivim vrstama gljiva, gastronomskim poslasticama, posebno mesto zauzima rod Morchella, čiji se predstavnici kod nas, bez ulaženja u specifičnosti vrste, svi odreda zovu smrčak, šmrljak i žmirak.
Osnovna vizuelna karakteristika smrčaka je u tome što je kod svih kapica kupasta ili valjkasta, maslinasta ili svetlooker, sva u jamicama poput pčelinjeg saća ili izbrazdana paralelnim uzdužnim rebrima

TEMA BROJA - EPOHE RAZVOJA ZEMLJE 

Aleksandar Grubić, redovni profesor Rudarsko-geološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu

Kroz eone naše planete

Pričati o nastanku i razvoju Zemlje, procesima i događajima koji su oblikovali njenu istoriju, znači krenuti na putovanje dugo milijardama godina, a ne tek nekoliko hiljada koliko nam je potrebno da u jednoj arheološkoj ekskurziji stignemo u Lepenski vir ili preistorijsku Vinču. Savremena nauka kaže da je Sunčev sistem nastao od džinovskog među zvezdanog oblaka hladnih gasova pre 7,6 do 5,5 milijardi godina a da je gravitacionim nagomilavanjem, akrecijom istog materijala, formirana i Protozemlja pre četiri i po ili 4,6 milijardi godina, kao planeta druge generacije. ni izdaleka uporediti sa istorijskim vremenom" (B. Milovanović).

TEMA BROJA - EPOHE RAZVOJA ZEMLJE 

Seizmika

Poreklo okeana

Rezervoar vode tri puta veći od svih okeana otkriven je duboko ispod površine Zemlje. Otkriće bi moglo da rasvetli poreklo mora na Zemljinoj kugli.
Voda je „sakrivena“ u plavoj steni koja se naziva ringvudit. Nalazi se u Zemljinom omotaču, na dubini od 700 km ispod njene površine. Otkriće ovog ogromnog rezervoara baca novu svetlost na poreklo vode na Zemlji.

TEMA BROJA - EPOHE RAZVOJA ZEMLJE 

Kretanje kontinenata

Toplo more u Šumadiji

Priča o nastanku Zemlje je skoro neverovatna, počev od Velikog praska i formiranja prvobitne atmosfere, naglog razvoja organizama tokom kambrujuma (kambrijumska eksplozija života) i mnogih promena koje su dovodile do masovnih izumiranja jednih i razvoja drugih organizama . Zemlja je kao i duge planete prošla kroz razne faze razvoja , ali od vremena kada je nastao život, samo na Zemlji se dogodila evolucija živog sveta. O mnogim događajima verovatno nećemo nikad ništa saznati jer tragovi o njima nisu sačuvani.

TEMA BROJA - EPOHE RAZVOJA ZEMLJE 

Geonasleđe Srbije

Kada bi stene pričale

Srpsko geološko društvo osnovano je 1891.godine kao šesto u Evropi, a njegovih 125 godina postojanja biće obeleženo nizom manifestacija 2016. godine. U današnje vreme, osnovni moto trebalo bi da glasi: “Iskoristimo prirodne potencijale i prirodne resurse na različite načine, efikasno i održivo”.

TEMA BROJA - EPOHE RAZVOJA ZEMLJE 

Promene na Dalekom istoku

Himalaji, mali ukoso

Kraton je stabilni i stari deo čvrstog omotača Z emlje, uglavnom u unutrašnjosti tektonskih ploča. Budući da se smatra da je naša planeta nastala pre oko 4,6 milijarde godina, prekambrijum obuhvata veliki vremenski opseg - od nastanka planete sve do pre 541 milion godina. U Kini postoje tri prekambrijumska kratona.

PRIČA SA NASLOVNE STRANE

EPOHE RAZVOJA ZEMLJE

Dosadašnji razvoj naše planete upućuje da će se, kroz 50 do 100 miliona godina, Australija naći na mestu današnje Indonezije, da će Kalifornija „stići“ do Aljaske, da će Sredozemno more biti tzv. unutrašnje more, kao Crno more danas, a njegov istočni deo biće planinski lanac. Epohe razvoja Zemlje smenjuju se od njenog postanja, pre oko 4,6 milijardi godina. Užarena lopta, snežna grudva, prakontinenti, okeani, pojava prvih organizama i razvoj živog sveta... sve je to deo neverovatne istorije naše planete koja se i danas menja i o kojoj nauka mnogo šta unapred zna.

ČASOPIS PLANETA Br 65

SARADNICI NA BROJU

Saradnici: Jozef Baruhović, Vesna Bosanac, Branislav Čabrić, Milan Đurić, Ibrahim Hadžić, Mirko Jakovljević, Ilijana Jakšić, Vladimir Jeftić, Vladimir Jelenković, Oliver Klajn, Nadežda Krstić, Dragan Lazarević, Mirjana Lukić, Dubravka Marić, Borka Marinković, Aleksandar Milinković, Vladimir Milojević, Žaneta Miljanić, Danijela Mitrović, Darko Mladenović, Boris Naumović, Ivana Preković, Barbara Radulović, Miloš Rastović, Mićo Tatalović, Gordana Tomljenović, Zdenko Štromar

Direktor: Milan Knežević
Glavni i odgovorni urednik: Aleksandar Gaon
Pomoćnik glavnog urednika: Miloslav Rajković
Likovno-grafički urednik: Studio Platinum, Beograd
Fotografije: Zdenko Štromar
Internet: Dragan Bogdanović

IZDAVAČ I OSNIVAČ : " Belmedia" d. o. o.
DISTRIBUCIJA: Global Press d.o.o, Beograd, Žorža Klemansoa 24, 011/276-4538 i 276-9301
ŠTAMPA: "Kosmos", Svetog Save 16, Beograd, 011/ 2430 510

Sledeći broj izlazi 1. Novembra 2014g.