EGZOTIČNI NARODI
O.K.
Zajednica Sara u Čadu
Poklonici Sunca
Čad je država u centralnom delu severne Afrike. Ima oko šesnaest miliona stanovnika. Ovu zemlju odlikuje velika etnička raznolikost, više od 200 etničkih i jezičkih zajednica žive u njoj. Najbrojniji narod su Sare koji čine skoro 30 posto ukupnog stanovništva Čada. Nastanjeni su uz reke Čari i Logone, u četiri regiona na jugu države. Manje brojne zajednice Sara postoje na severu Centralnoafričke Republike, a njmanje su zastupljeni u Južnom Sudanu.
Pretpostavlja se da su Sare došle u Čad u 16. veku. Od početka su bili u neprijateljskim odnosima sa Arapima i narodom Fulani, koji su ih napadali kako bi ih zarobljavali i prodavali robovlasnicima. Da bi se zaštitili od ovih napada, krenuli su ka jugu. Sve do 19. stoleća sukob sa susednim etničkim zajednicama nije prestajao. Početkom 20. veka formirana je Francuska Ekvatorijalna Afrika kao kolonijalna država u čiji su sastav ušli Čad i Centralnoafrička Republika. To je imalo jak uticaj na način života ovog naroda.
Neobične maske i nošenje džakova.pg |
Pošto žive na vrlo plodnom području, oduvek su u fokusu kolonijalnih vlasti, što je donelo prisilan rad, prelazak na ekonomiju koja se zasniva na gotovini i obavezu da se služi u francuskoj vojsci. To je znatno poboljšalo njihovo obrazovanje. Iako je Čad stekao nezavisnost 1960, jak francuski uticaj prisutan je do današnjih dana. Otuda su Sare neretko nosioci visokih državnih funkcija jer stanovništvo drugih delova Čada uglavnom nije imalo prilike da stekne taj nivo obrazovanja.
Ukupno ima 12 plemena, odnosno klanova. Klanovi se zasnivaju na zajedničkom muškom pretku. Vremenom je od svih plemena formirana jedinstvena nacija, uprkos jezičkih i drugih posebnosti. Otuda pripadnike ovog naroda karakteriše opšti identitet kao Sare ali i snažan osećaj pripadnosti lokalnom klanu.
Postoje mišljenja da Sare potiču od drevne Sao kulture koja je cvetala oko dva milenijuma, na području koje oni danas naseljevaju - ali za to nema dovoljno dokaza.Veruje se da naziv naroda znači: sinovi staroegipatskog paganskog božanstva Ra. Većina ih je ostala verna svojoj narodnoj, animističkoj religiji, u čijem je centru Sunce.
Za određenu vrstu vračeva smatra se da specifičnim ritualima utiču na natprirodne pojave. Nuba je božanstvo za koje veruju da je stvorilo svet. Duhovi Besiđi prožimaju živa bića, posebno drveće. Različite su snage i smatra se da ljudima i njihovim zajednicama mogu da donesu nesreću. Pokojnici, po ovoj animističkoj veri, u stanju su da napadnu ljude! Postoje četiri vrste vračeva, odnosno animističkih sveštenika. Oni koji rukovode obredom inicijacije se zovu Mogi - ostali su zaduženi za praznik posvećen žetvi, za prizivanje kiše i vlast nad opasnim duhovima. Neguju obred inicijacije, dostupan samo muškarcima kada prerastu dečačko doba. Muškarci mogu da steknu znanja o plemenskim pravilima ponašanja, što ženama nije dostupno. Manji deo Sara prešao je u hrišćanstvo i islam.
Postoji jedan neobičan običaj iz prošlosti, danas prilično redak. U strahu da ne padnu u ropstvo, žene su namerno stavljale okrugle ploče u usta. Na taj način su izdužavale svoja usne, što ih je činilo manje privlačnim robovlasnicima. Određena vrsta solidarnosti pokrenula je i običaj da muškarci unakaze svoja lica tako što ih izbrazdaju ožiljcima.
Dečaci iz plemena |
Bongo-bagrimski jezici su ogranak centralnosudanske familije. Ima ih preko 40. Vrlo su malo proučeni, što stvara probleme prilikom klasifikacije raznih jezika kojim govore Sare, a deo su istog ogranka. S jedne strane je utvrđeno postojanje 14 ovih jezika, podeljenih prema teritoriji na kojoj se njima govori, odnosno stranama sveta. Najviše govornika ima tonalni jezik Ngamba. Za međusobno sporazumevanje se koristi Sar. Ima mišljenja da su to dijalekti jednog jezika.
Sare žive u selima sa okruglim kolibama, najčešće u blizini potoka i kraj puteva. Bave se gajenjem žitarica, drže živinu, manje koze, ponekad i konje. Vodeći su proizvođači pamuka u Čadu. Žene vode računa o domaćinstvu i rade na polju. Vremenom postaju vlasnice sopstvenih useva. Od muškarca se očekuje da obezbedi porodici sredstva za život. Kada je reč o zemlji i radnim obavezama, vladaju prilično ravnopravni odnosi.
Muškarac iz plemena Sara sa brazdama na licu |
U prošlosti je bilo poliginije, tj. mnogoženstva. Smatra se da supružnik treba da napravi kuću pokraj očevog imanja. Ovakva proširena zajednica se u novije vreme sve više napušta.
Rođački odnosi i veze imaju veliku ulogu. Mišljenje rođaka se uzima u obzir i za postupanje u braku a očekuje se i da ljudi u dalekom srodstvu pomažu jedni drugima. Tokom istorije bili su zajednica bez plemenskih starešina, što se promenilo pod naletom spoljnih neprijatelja.
Lečenje se obavalja proricanjem, odnosno gatanjem jer se smatra da bolesti izazivaju natprirodne pojave i bića.
Savremeni vojnik Čada iz naroda Sara |
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
