OKO PLANETE

I.J.

Fitologija

Izlaganje suncu

Pre otprilike 700 miliona godina, biljke su počele da se pojavljuju na kopnu. Jedna od ključnih adaptacija neophodnih za ovu tranziciju bio je neki vid zaštite od Sunčevog ultravioletnog zračenja (na primer, biljke u moru su bile zaštićene morskom vodom).
Naučnici od 2011. godine znaju da ćelije biljaka imaju protein UVR8, koji može da otkrije UV zrake kraćih talasnih dužina, što je vrsta UV radijacije odgovorne za nastanak opekotina od sunca. Pomenuti protein šalje signal ćelijama da počnu proizvodnju jedinjenja koja blokiraju dalja UV oštećenja i oporavak DNK štete.   
Godine 2014. istraživači sa Univerziteta Purdue (SAD) identifikovali su jedno od ovih zaštitnih jedinjenja kao “sinapoil malate” i otkrili da taj molekul, pomoću kvantno-mehaničkih efekata, apsorbuje UV zrake. Sposobnost proizvodnje ove prirodne zaštite od sunca izgleda da je uobičajena za sve kopnene biljke i alge, što znači da se radi o prastaroj adaptaciji. 
Biljke, međutim, nisu imune na sunce. Duže izlaganje sunčevoj svetlosti izaziva oštećenja lišća i kore mnogih biljaka. Posledice su još gore ako je  biljka dehidrirana, jer to ograničava njenu sposobnost da premešta supstance za zaštitu od sunca do naugroženijih delova.
Ranije se mislilo da biljke ne treba zalivati kada je sunce najjače jer se sićušne kapljice vode ponašaju kao mala sočiva koja fokusiraju sunčevu svetlost na površinu lista. Međutim, ovaj mit je razbijen 2011. kada su se njime pozabavili istraživači sa Univerziteta Etveši (Mađarska). Oni su pomoću kompjuterskog modela i direktnog eksperimenta pokazali da indeks prelamanja vode nije dovoljno jak da fokusira sunčevu svetlost iz kapljica vode na površinu lista.

I.J.

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"