Astronomi su nedavno, u atmosferi Marsa, uočili slab zeleni sjaj koji nastaje zbog interakcije sunčeve svetlosti i kiseonika u gornjim slojevima atmosfere. Do sada je ova vrsta sjaja uočena samo iznad Zemlje. - Četiri decenije smatramo da bi takav sjaj trebalo da postoji i oko Marsa. Sada smo, zahvaljujući sondi “exoMars”, uhvatili tu pojavu i na Marsu - naveo je Žan Klod Žerar, sa Univerziteta u Liježu (Belgija). .
Nebo iznad Zemlje nikad nije sasvim tamno. Molekuli u atmosferi neprestano prolaze kroz različite procese tako da nastaje slabo svetlucanje na različitim talasnim dužinama. Taj sjaj se ne razlikuje mnogo od polarne svetlosti (aurore borealis) jer ga proizvode iste čestice, osim što je malo bleđi i nastaje na drugačijim principima.
Sjaj atmosfere nastaje interakcijom sunčeve svetlosti i atmosfere. Do noćnog sjaja dolazi kada se atomi, razdvojeni zbog solarnog zračenja, rekombinuju tokom dana oslobađajući suvišnu energiju u obliku fotona. Takva vrsta noćnog sjaja već je viđena na Veneri i Marsu. Ono što su astronomi sada uočili u Marsovoj atmosferi jeste dnevni sjaj atmosfere, što je mnogo teže uočiti pošto je ta svetlost slabija od svetlosti kojom Sunce obasjava planetu.
Mada su stručnjaci predvideli pojavu dnevnog sjaja atmosfere na Marsu još 1979, letelice koje su kružile oko Marsa nisu ga do sada uočile pošto su njihove kamere bile okrenute prema površini. Sada su instrumenti bili okrenuti ne prema površini već “preko atmosfere” Marsa, prema horizontu. Iz tog položaja posmatrana je atmosfera Marsa na visinama 20-400 km. Tako je otkrivena zelena emisija u optičkim i ultraljubičastim talasnim dužinama.
Emisija je bila najjača na nadmorskoj visini od oko 80 km i menjala se zavisno od udaljenosti između Marsa i Sunca. Naučnici su, posle analize, utvrdili da ovaj sjaj nastaje na sličan način kao i sjaj na Zemlji, odnosno da ga stvaraju atomi kiseonika. Uočili su još i da je vidljiva talasna dužina bila 16,5 puta intenzivnija od njegove ultraljubičaste talasne dužine.
Z.B.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja "Novinarnica"
