EGZOTIČNI NARODI
O.K.
Munde
U braku sa dve sestre
Na istoku Indije nalaze se države Džarkand, Zapadni Bengal i Odiša. U njima živi najveći deo jednog neobičnog naroda. To je etnička zajednica Munda. U Indiji ih ima preko dva miliona i dvesta hiljada. Prisutni su u manjoj meri u Bangladešu, sa svega nekoliko hiljada ljudi. Naziv naroda potiče iz sanskrita i označava poglavicu.
Munde naseljavaju brdovite i šumovite predele, prilično nepristupačne. O njihovim korenima i prošlosti postoje različita mišljenja. Po svemu sudeći, povukli su se u zabačenije krajeve pod navalom drugih naroda na tom prostoru. Uprkos tome, oni imaju vezu i dele osobine sa ostalim zajednicama u Indiji.
Po jednoj teoriji, Munde potiču iz jugoistočne Azije. Došavši pre tri do četiri milenijuma na područje današnje Indije, mešali su se sa domaćim stanovništvom, ali su izvršili i jak uticaj na kulturu ove zemlje. To je vidljivo u Vedama, svetim knjigama hinduizma, u kojima ima reči iz jezika mundari, kojim se ovaj narod sporazumeva. Postoji i hipoteza po kojoj su Munde starosedeoci Indije.
Junak četvrtak
Za svoju postojbinu smatraju državu Utar Pradež, odakle su se kretali ka istoku. Većina etnologa koji proučavaju Munde veruju da su oni nekada naseljavali daleko veću teritoriju nego danas. Tokom vremena, uglavnom su živeli u manjim zajednicama, zasnovanim na rodovskom i teritoririjanom principu organizacije društva.
Britanska vladavima u Indiji dodatno je zakomplikovala život narodu Munda jer su, na već postojeće tenzije sa brojnijim i jačim etničkim i verskim grupama, dodali ekonomske pritiske i prisilan rad. To je dovelo do više pobuna.
Najistaknutija ličnost ovog naroda je Birsa Munda. Krajem 10. veka, on je podigao niz ustanaka na teritoriji današnjeg Džarkanda, gde sada živi više od polovine pripadnika ovog etniciteta. Ime ovog narodnog junaka označava četvrtak, dan kada je rođen, što ukazuje na običaj da se deca imenuju po danu rođenja. Birsa Munda je bio verski reformator i navodni prorok koji je svoje saplemenike podsticao na povratak tradicionalnoj veri.
Posebno je značajan ustanak 1899. i 1900. godine protiv Britanaca koji je okončan masakrom. Birsa Munda je sa nepunih 25 godina preminuo u britanskom zatvoru - a po njemu su kasnije nazvane brojne institucije poput aerodroma, univerziteta i stadiona. Značaj ove ličnosti nadilazi okvire naroda iz kojeg je potekao i kojeg je predvodio. Kod mnogih Mundi, etnonim je ujedno i prezime, što se vidi i na primeru njihovog najznačajnijeg verskog i političkog predvodnika u istoriji. Spadaju u takozvane registrovane narode i kaste, što donosi određene olakšice poput garantovanog zapošljavanja i upisa na univerzitet.
Mundari spada u austroazijatsku jezičku porodicu. Postojao je uzajaman uticaj sa sanskritom i dravidskim jezikom. Piše se na pet pisama! Za ovaj jezik je specifično to da je za njega izmišljeno posebno pismo mundari bani. Osmislio ga je tamošnji učenjak Rohidas Sing Nag.
Delom životinje a delom ljudi
Religija Munda je mešavina sarnaizma i hinduizma. Sarnaizam počiva na verovanju u svetu šumicu na jednoj visoravni u Džarkandu, u kojoj počiva zaštiničko božanstvo. Ima dosta preklapanja i sličnosti, što se tiče kultova, sa hinduizmom. Vrhovno božanstvo je Singbonga. To je bog Sunca i ima zaštitničku ulogu.Veruju u različite lokalne i predačke duhove koji mogu biti zlokobni ili dobroćudni.
Većina pripadnika ovog naroda obrađuje zemlju na omanjim imanjima. Manji deo radi na platažama ili obavlja fizičke poslove u gradovima. Nekad su se intezivno bavili lovom i ribolovom. U naše vreme, to je u opadanju jer su resursi u Indiji vrlo ograničeni. Postoje grupacije koje su posvećene određenim zanatima. To se prevashodno odnosi na pravljenje korpi i tkanje.
RITUALI
Imaju niz rituala kojima proslavljaju rođenje, smrt, veridbu i brak. Najbitinije rituale obavljaju sveštenici koji nasleđuju funkciju i šamani. Značajan je ceremonijal lotapani, koji označava lonac i vodu i odvija se povodom veridbe. Od neoljuštenih zrna pirinča nastaje posebna vrsta idola koji se nazivaju dana murti. |
Uočena je i praksa endogamije, odnosno braka unutar kaste. Po očevoj liniji se određuje mesto pojedinca u zajednici a od zajedničkog pretka nastaje klan. Neretko, to su mitološka bića. Za osnivače klana se smatraju stvorenja koja su delom životinje a delom ljudi. Nekada to mogu biti i životinje u celini. Svaki klan je povezan sa određenom životinjskom vrstom koja ne sme da se jede niti da joj se učini nešto nažao. Takođe, postoje bratstva; najbrojnija zajednica unutar Munda naroda je pleme. Brakovi se odvijaju unutar istog plemena - ali među pripadnicima različitih klanova i bratstava. Obično, selom upravlja jedan klan. Čitava sela učestvuju u sklapanju pojedinih brakova. Retki su slučajevi mnogoženstva. Uglavnom se, u prošlosti, dešavalo da bogatiji ljudi uđu u brak sa dve sestre.
Veoma su muzikalan narod, sa velikim brojem pesama i plesova. Nakare je vrsta istočnjačkog doboša uz koji se najčešće odvijaju plesovi. Nemački sveštenik i misionar Johan Hofman proučio je Munde do te mere da je, početkom 20. veka, izašla gramatika za mundari a tridesetih godina istog stoleća pojavila se enciklopedija od čak 15tomova, posvećena isključivo ovoj indijskoj etničkoj zajednici.
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
