ARHEOLOGIJA
O.K.
Vairau peščani nanos
Sa glavama ka istoku
Novi Zeland je država koja se sastoji od oko 600 ostrva. Samo dva su velika i na njima živi ogromna većina stanovništva.
Najveće je Južno ostrvo, koje zauzima više od polovine teritorije ove države. Na severoistoku ovog dela kopna je region Marlboro,
u kojem je nanos sedimenta u reci Vairau koja otiče u Kukov prolaz, moreuz koji deli dva najveća novozelandska ostrva.
Tu dolazi do susreta Vairau reke sa morem i tu nastaje peščani nanos Vairau.
Peščani nanos Vairau i region Marlboro na Južnom ostrvu sa rekom Vairaua |
Krajem tridesetih godina 20. veka, na tom mestu je jedan lokalni dečak pronašao ljudske skelete, oruđa i različite predmete. Nakon tog otkrića, o svemu je obavešten direktor obližnjeg muzeja koji je izvršio prva iskopavanja na lokalitetu i nađene su brojne kosti blizu površine tla. Prirodne nepogode i obrađivanje zemlje plugom doveli su do takve situacije. Neke od tih kostiju su pripadale deci.
Proučena su 44 ljudska kostura i oko dve hiljade predmeta. Među njima je bilo i 69 alatki za rezanje koje podsećaju na sekiru - ali imaju oštricu koja je pod pravim uglom u odnosu na dršku. Korišćena je za glačanje ili tesanje građe. Na Novom Zelandu se može naći nekoliko tipova čvrstog i zelenog kamena pounamu, koji je od izuzetnog značaja za Maore, starosedelačko stanovništvo. Tri bradve načinjene su od tog kamena, a nađeno je i 80 mamaca za ribolov, od kamena i kostiju.
Maori su na Novi Zeland stigli sa istoka Polinezije. U njihovoj kulturi postoji kaitiaki, odnosno čuvar koji vodi računa o nekom značajnom lokalitetu. Imajući u vidu da je u pitanju nalazište od velike važnosti za maorsku kulturu, već decenijama se o njenu stara kaitiaki. Iskopavanja u prvoj polovini 20. veka ukazala su na sličnost sa nalazima iz istočne Polinezije.
Pre deset godina, otpočela su nova iskopavanja, zasnovana na modernoj tehnologiji i metodima. Velika većina analiziranih skeleta, koji su bili podeljeni u četiri grupe, pripadala je ljudima u dvadesetim i tridesetim godinama. Nije bilo sredovečnih i starijih osoba.
Nađeni maorski predmeti |
U ovom delu sveta su postojala posebna groblja za mlade ljude. Svi pronađeni kosturi nađeni su u plitkim grobnicama. U skladu sa načinom sahranjivanja u istočnoj Polineziji, glave su bile usmerene ka istoku a noge ka zapadu. Najstariji posmrtni ostaci otkriveni su kraj mora i u zapadnom delu nalazišta.
Najviše kostura je bilo u istočnom delu. Sprovedena ja DNK analiza kostiju i zuba ukazala je da su se ti ljudi uglavnom bavili lovom na džinovske i bezkrilne moa ptice, koje su najverovatnije istrebljene još u 15. veku. Pored skeleta, u grobovima su nađena jaja ptice moa, ogrlice, glave od bradve i dleta za tetoviranje.
Po svemu sudeći tu su se proizvodile bradve, najčešće od sedimentnog kamena argilit a ukupna proizvodnja je bila između 400 i 500 godišnje. Njihova glavna primena je bila za izradu kanua koje se zove vaka. Rad se obavljao tako što su ispred ravnog kamena kidani delovi argilita sa kvarcitom. Datiranje primenom radioaktivnog ugljenika pokazalo je da lokalitet potiče s kraja 13. veka. Nađena je i zemljana peć za kuvanje. U njoj se od glavnog korena lokalnih biljaka dobijala slatka pulpa.
Lokalitet izbliza |
Sam Vairau nanos pokriva područje od 19 hektara, od čega bar 11 otpada na arheološki lokalitet. Reč je, verovatno, o nekadašnjem selu. Početkom ove decenije, otkriven je predmet koji ukazuje da su stanovnici tog naselje došli iz istočne Polinezije. To je naprava, odnosno dleto u vidu školjke za proširivanje rupa. Nakon što su završena istraživanja, pripadnici maorskog plemena Rangutane mogli su da sahrane 60 leševa koje smatraju svojim precima.
Značaj ovog nalaza je u tome što je to prvo poznato ljudsko naselje na Novom Zelandu. U poslednjim decenijama 13. veka, kada su stigli doseljenici iz istočne Polinezije, to je bilo ostrvo. Naučnici obavljaju ispitivanja DNK savremenih pripadnika Rangitane plemena da bi se utvrdila eventualna predačka veza sa ljudskim ostacima na nalazištu. Osim moe, nađene su i kosti drugih životinja, poput foka i različitih riba.
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
