MAGAZIN ZA NAUKU, ISTRAŽIVANJA I OTKRIĆA
»  MENI 
 Home
 Redakcija
 Linkovi
 Kontakt
 
» BROJ 94
Planeta Br 94
Godina XVII
Januar - Februar 2020.
»  IZBOR IZ BROJEVA
Br. 119
Sept. 2024g
Br. 117
Maj 2024g
Br. 118
Jul 2024g
Br. 115
Jan. 2024g
Br. 116
Mart 2024g
Br. 113
Sept. 2023g
Br. 114
Nov. 2023g
Br. 111
Maj 2023g
Br. 112
Jul 2023g
Br. 109
Jan. 2023g
Br. 110
Mart 2023g
Br. 107
Sept. 2022g
Br. 108
Nov. 2022g
Br. 105
Maj 2022g
Br. 106
Jul 2022g
Br. 103
Jan. 2022g
Br. 104
Mart 2022g
Br. 101
Jul 2021g
Br. 102
Okt. 2021g
Br. 99
Jan. 2021g
Br. 100
April 2021g
Br. 97
Avgust 2020g
Br. 98
Nov. 2020g
Br. 95
Mart 2020g
Br. 96
Maj 2020g
Br. 93
Nov. 2019g
Br. 94
Jan. 2020g
Br. 91
Jul 2019g
Br. 92
Sep. 2019g
Br. 89
Mart 2019g
Br. 90
Maj 2019g
Br. 87
Nov. 2018g
Br. 88
Jan. 2019g
Br. 85
Jul 2018g
Br. 86
Sep. 2018g
Br. 83
Mart 2018g
Br. 84
Maj 2018g
Br. 81
Nov. 2017g
Br. 82
Jan. 2018g
Br. 79
Jul. 2017g
Br. 80
Sep. 2017g
Br. 77
Mart. 2017g
Br. 78
Maj. 2017g
Br. 75
Septembar. 2016g
Br. 76
Januar. 2017g
Br. 73
April. 2016g
Br. 74
Jul. 2016g
Br. 71
Nov. 2015g
Br. 72
Feb. 2016g
Br. 69
Jul 2015g
Br. 70
Sept. 2015g
Br. 67
Januar 2015g
Br. 68
April. 2015g
Br. 65
Sept. 2014g
Br. 66
Nov. 2014g
Br. 63
Maj. 2014g
Br. 64
Jul. 2014g
Br. 61
Jan. 2014g
Br. 62
Mart. 2014g
Br. 59
Sept. 2013g
Br. 60
Nov. 2013g
Br. 57
Maj. 2013g
Br. 58
Juli. 2013g
Br. 55
Jan. 2013g
Br. 56
Mart. 2013g
Br. 53
Sept. 2012g
Br. 54
Nov. 2012g
Br. 51
Maj 2012g
Br. 52
Juli 2012g
Br. 49
Jan 2012g
Br. 50
Mart 2012g
Br. 47
Juli 2011g
Br. 48
Oktobar 2011g
Br. 45
Mart 2011g
Br. 46
Maj 2011g
Br. 43
Nov. 2010g
Br. 44
Jan 2011g
Br. 41
Jul 2010g
Br. 42
Sept. 2010g
Br. 39
Mart 2010g
Br. 40
Maj 2010g.
Br. 37
Nov. 2009g.
Br.38
Januar 2010g
Br. 35
Jul.2009g
Br. 36
Sept.2009g
Br. 33
Mart. 2009g.
Br. 34
Maj 2009g.
Br. 31
Nov. 2008g.
Br. 32
Jan 2009g.
Br. 29
Jun 2008g.
Br. 30
Avgust 2008g.
Br. 27
Januar 2008g
Br. 28
Mart 2008g.
Br. 25
Avgust 2007
Br. 26
Nov. 2007
Br. 23
Mart 2007.
Br. 24
Jun 2007
Br. 21
Nov. 2006.
Br. 22
Januar 2007.
Br. 19
Jul 2006.
Br. 20
Sept. 2006.
Br. 17
Mart 2006.
Br. 18
Maj 2006.
Br 15.
Oktobar 2005.
Br. 16
Januar 2006.
Br 13
April 2005g
Br. 14
Jun 2005g
Br. 11
Okt. 2004.
Br. 12
Dec. 2004.
Br 10
Br. 9
Avg 2004.
Br. 10
Sept. 2004.
Br. 7
April 2004.
Br. 8
Jun 2004.
Br. 5
Dec. 2003.
Br. 6
Feb. 2004.
Br. 3
Okt. 2003.
Br. 4
Nov. 2003.
Br. 1
Jun 2003.
Br. 2
Sept. 2003.
» Glavni naslovi

VELIKI IZUMI ČOVEČANSTVA

 

VATRA i LASER

 

VATRA
Svetlost i toplina života

VELIKI IZUMI ČOVEČANSTVAVatra je prirodna pojava koja prati neke hemijske procese, posebno burnu oksidaciju organskih tvari, pri kojoj nastaju toplota i svetlost. Vatra je vidljiva hemijska reakcija i brz, samoodrživ oblik oksidacije tokom kojeg gorivo emituje užareni gas u obliku svetlećeg plamena.
Vatra je bila jedan od ključnih elemenata u evoluciji čoveka. Jedna je od prednosti (poput izrade i upotrebe oruđa i govora) koje su ljudima omogućile preživljavanje u različitim životnim uslovima. Pružala je toplotu, zaštitu od divljih životinja, promenu načina ishrane...
Pretpostavlja se da je vatra poznata približno 300.000 godina. U početku su se ljudi služili vatrom koja je nastala prirodno (udarom groma, iz vulkana, spontanim trenjem ili šumskim požarom), a posle su je sami pokretali, verovatno trljanjem suvarka o suvarak ili izbijanjem iskre pomoću kremena i kresiva.
U staroj Kini, Grčkoj i Peruu upotrebljavana su ogledala pomoću kojih se, refleksijom i koncentrisanjem Sunčevih zraka, palila vatra. Prema legendama australijskih plemena, do vatre se dolazi odlaskom u podzemlje, ili ona nastaje u borbi sa zmijama (štap kojim se ubijaju zmije puca i iz njega izbija vatra). Na sličan način nastaje vatra i u persijskom mitu: junak gađa zmiju i, pošto je promaši, kamenom udara o stenu i nastaje prva vatra. Prometej buktinjom prenosi vatru sa Sunčevih zraka na zemlju.
Svaka vrsta vatre, unutar mitološkog i religioznog verovanja neke zajednice, ima svog boga i ognjište. U svetu magije, vatra je pročišćavajući element a održavanje i prenošenje vatre sačuvalo se od prastaroga kulta ognjišta do modernih Olimpijskih igara.
Simbol vatre zauzima jedno od najistaknutijih mesta u ljudskoj simbolici i povezan je sa najvažnijim trenucima opstanka (rođenjem, ljubavlju i smrću). Ponovno rađanje iz pepela, žarka ljubav i plamen ljubavi pa i propasti govore o privlačnosti i užasu koje taj fenomen sadrži. Koliko je god teško bilo doći do vatre, još ju je teže bilo održavati. Stoga je održavanje vatre bila jedna od najvažnijih dužnosti staroga sveta, tradicionalnih društava i religioznih pokreta.U staroj Grčkoj je mesto gde se čuvala večna vatra bilo središte društvenog života. Prema verovanju antičkog sveta i mnogih tradicionalnih kultura, duša je sastavljena od vatre. Aristotel je čak smatrao da je Zevs ime za nebesku vatru.

 

LASER
Sveprisutna tehnologija zraka

VELIKI IZUMI ČOVEČANSTVALaser je uređaj koja emituje svetlost putem optičkog pojačanja a na osnovu stimulativne emisije elektromagnetnog zračenja. Teorijske osnove za pojavu lasera postavio je nemački fizičar Maks Plank 1900, koji proučavao odnos između energije i učestalosti zračenja. Apsorpcija i emitovnje energije se, po njemu, može vršiti „u komadima“, odnosno kvantima. Plankova teorija je podstakla Alberta Ajnštaja da napiše naučni rad u kojem je zastupao tezu da svetlo takođe emituje energiju po istom principu, doduše u kvantnim česticama.
Ajnštajnovo otkriće je postavilo temelje za stvaranje lasera. On je utvrdio koeficijente verovatnoće za apsorpciju i spontanu emisiju zračenja, uključujući svetlost. Još 1917. godine Ajnštajn je istakao da elektroni mogu biti podsticani da emituju svetlost određene talasne dužine. Ruski naučnik Valentin Fabrikant utvrdio  je princip pojačavanja elektromagnetnog zračenja a američki fizičar Vilis Lem okrio je 1947, u emisionom spektru atoma vodonika, stimulativnu emisiju.
Uporedo sa laserima razvijao se i metod stvaranja trodimenzionalnih slika, holografija koji će u punoj meri dobiti na značaju razvojem lasera. Ajnštajnova dostignuća su primenjena 1954. godine pojavom masera. Tim američkih fizičara, predvođenih Čarlsom Taunsom, uspeo je da načini napravu koja je pojačavala i proizvodila elektromagnetno zračenje u mikrotalasnom delu elektromagnetnog spektra. Amonia maser je zračio na talasnoj dužini od oko 1 cm i proizvodio deset nanovata snage. Uporedo sa Taunsom, radio je i američki fizičar Gordon Guld, koji je uključio rezonator koji će postati deo lasera. Na sličnu ideju u Sovjetskom Savezu došao je fizičar Aleksandar Prohorov.
Ubrzo je uledila decenije borbe na sudu između Taunsa i Gulda oko toga ko je pronašao laser. Akteri su pokojni, ali do danas nije razrešno ko je prvi smislio čitav koncept. U Sovjetskom Savezu je fizičar Nikolaj Basov unapredio metod „pumpanja“, odnosno prenošenje energije iz spoljašnjeg izvora, što je omogućilo održavanja laserskog zraka.
Prvi praktični laser napravio je američki inženjer Teodor Maiman, 1960. godine. Ubrzo je nastala i sprava sa kontinuiranim zrakom. Nedugo zatim, laser je prvi put upotrebljen u medicini.

VELIKI IZUMI ČOVEČANSTVA

VELIKI IZUMI ČOVEČANSTVA


 

 



Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"

 

 

 

  back   top
» Pretraži SAJT  

powered by FreeFind

»  Korisno 
Bookmark This Page
E-mail This Page
Printer Versie
Print This Page
Site map

» Pratite nas  
Pratite nas na Facebook-u Pratite nas na Twitter - u Pratite nas na Instagram-u
»  Prijatelji Planete

» UZ 100 BR. „PLANETE”

» 20 GODINA PLANETE

free counters

Flag Counter

6 digitalnih izdanja:
4,58 EUR/540,00 RSD
Uštedite čitajući digitalna izdanja 50%

Samo ovo izdanje:
1,22 EUR/144,00 RSD
Uštedite čitajući digitalno izdanje 20%

www.novinarnica.netfree counters

Čitajte na kompjuteru, tabletu ili mobilnom telefonu

» PRELISTAJTE

NOVINARNICA predlaže
Prelistajte besplatno
primerke

Planeta Br 48


Planeta Br 63


» BROJ 119
Planeta Br 119
Godina XXI
Septembar - Oktobar 2024.

 

 

Magazin za nauku, kulturu, istraživanja i otkrića
Copyright © 2003-2024 PLANETA