PISMA
O.K.
Burmanski alfabet
Palmino lišće i okrugla slova
Mapa jezika u Mjanmaru
|
Burmanski jezik spada u sino-tibetansku jezičku porodicu, koja obuhvata preko 400 jezika. Mjanmar, odnosno bivša Burma je najveća država Jugoistočne Azije, regiona koji obuhvata zemlje južno od Kine i Japana. Zvanični jezik u Mjanmaru je burmanski, inače maternji jezik naroda Bamar koji čini dve trećine stanovnika u zemlji. Ukupno 33 miliona ljudi govore burnanski dok se još deset miliona njime služi kao drugim jezikom. Uglavnom, reč je o pripadnicima manjina u toj zemlji.
Abugida je slogovno pismo u kojem suglasnik i vokal pri pisanju čine jednu celinu. Svaka jedinica se zasniva na suglasniku dok samoglasnik ima prateću ulogu. Upravo takvo je burmansko pismo koje se koristi za istoimeni jezik. Njegovi koreni su u Indiji. Po jednoj teoriji, nastalo je iz sistema pisanja razvijenog u vreme dinastije Kadamba, koja je vladala od 4. do 6. stoleća na području današnje država Karnataka, na jugozapadu Indije. Druga mogućnost je da se razvilo iz palava pisma koje je takođe nazvano po dinastiji čija je vladavina trajala preko šest vekova, u delovima južne Indije.
U Mjanmaru i na Tajlandu žive pripadnici naroda Mon. Njihovo drevno pismo je, po svemu sudeći, imalo ulogu u nastanku burmanskog sistema pisanja. Ali, u poslednje vreme situacija se obrnula. Moni i manjinski narodi Šan i Karen prihvataju, uz određena prilagođavanja, u svojim jezicima pravila pisanja koja važe u burmanskom. Takođe, i slova. Uz ovo je i pju, pismo koje su koristili najraniji poznati stanovnici Burme i koje je moglo imati velikog uticaja. Narod Pju, poznat po svojim gradovima-državama, bio je pokoren od strane Bamara tako da je njihov jezik do 13. veka nestao. Istraživanja su pokazala da je ovaj iščezli narod najverovatnije ostavio traga na način pisanja svojih zavojevača.
Udžbenik na burmanskom sa prevodom
levo: Saobraćajni znak na burmanskom i engleskom / desno: Novine na burmanskom |
Najraniji natpisi na burmanskom pismu potiču iz tridesetih godina 11. veka, mada ima nagoveštaja da je do prve upotrebe ovih slova došlo pola veka ranije. Postoje 33 slova. Dijakritički znaci su ispod, iznad, pre ili posle suglasnika, čime se ukazuje na vokale. Četiri dijakritička znaka označavaju dodatne suglasnike. Piše se sa leva na desno. Tradicionalno, nije pravljen razmak među rečima. U novije doba ostavlja se razmak nakon prostih rečenica. Konsonanti su grupisani. Postoji pet grupa od pet suglasnika, pri čemu je prvi uvek bezvučni. Jedan deo slova se, uglavnom, upotrebljava u paliju i sanskritu.
Odlika ovog pisma su slogovne rime ali i takozvano slaganje slova; kada nema samoglasnika među njima, jedan suglasnik se stavlja iznad drugog. Uvek se izgovaraju iz istog dela usta. Ukoliko nije u navedenim grupama, konsonant se može pisati samo iznad slova.
Brojevi se takođe obeležavaju burmanskim slovima. Slova karakteriše okrugao oblik, što je posledica korišćenja palminog lišča za pisanje tokom vekova. Sam naziv je „okruglo pismo“, odnosno „kalon“ u originalu.
Novćić od jednog pja koji je stoti deo kjata sa revolucionarm Aung Sanom |
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
