OKO PLANETE

ARHEOLOGIJA

Veštački arhipelag

Nekadašnji stanovnici Škotske napravili su veštačka ostrva hiljadama godina pre nego što smo mislili. To otkriva stara grnčarija otkrivena u škotskim jezerima.       Stotine ovih malih, ljudskom rukom napravljenih ostrva može se pronaći širom Škotske. Oni su naročito uobičajena na ostrvima Spoljnog Hebrida, arhipelaga koji se nalazi zapadno od obale Škotske. Arheolozi su ranije verovali da nastariji datira iz perioda od pre 800 godina p.n.e.
Međutim, otkriće da jedno od glavnih veštačkih ostrva užeg arhipelaga Spoljašnjih Hebrida, Severni Just, datira iz neolita, oko 3700 godina p.n.e. izazvalo je sumnju da još nekoliko ostrva iz ove grupe potiču iz tog doba. Upravo ta ideja sada je potvrđena. Godine 2012, bivši ronilac mornarice Kris Marej otkrio je niz dobro očuvanih ćupova neolitskog stila u blizini još jednog od ostrva, Luisa. U saradnji sa Marejem, Dankan Gerou (Univerzitet Reding, Velika Britanija) i njegove kolege analizirali su još nekoliko veštačkih ostrva arhipelaga Spoljašnjih Hebrida. Metodom radioaktivnog ugljenika strukturne drvne građe i ostataka grnčarije došlo se do zaključka da četiri mesta datiraju iz perioda 3640-3360. godine p.n.e. Ostaje nejasno za šta su se ova mesta upotrebljavala; stručnjaci kažu da su možda služila za društvena okupljanja, ritualne gozbe ili pak kao groblja.
Graditelji su koristili kamen i drvo da bi napravili ova ostrvca. Ponekad su ih nadograđivali pomoću već postojećih formacija u vodi. Jedno od mesta iz istraživanja Geroua ima dimenzije 26x22 m i napravljeno je pomoću kamenja koje je teško oko 250 kg po komadu. Od 2012. godine, otkriveno je na stotine ćupova iz neolitskog perioda, od kojih su neki veoma dobro očuvani.
Nekoliko posuda je ostalo na ostrvcima, ali je veći deo pronađen u vodi koja ih okružuje. Pozicija i količina grnčarije ukazivala je na činjenicu da su posude namerno ostavljene u vodi. Zbog toga što je sediment jezera stabilan i miran, najverovatnije objašnjenje je da je grnčarija ili upala u vodu, ili ju je neko tu ostavio.

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"