MEDICINA
Gordana Tomljenović
Termoablacija spinalnih tumora
Minimalno-invazivno uklanjanje metastaza na kičmi
 Zahvaljujući novoj OsteoCool tehnologiji, život obolelih od kancera sa bolnim spinalnim metastazama znatno može da bude olakšan lokalnom termoablacijom tumora. O novoj metodi govori stručnjak svetskog renomea, dr Branko Krajnović, spinalni hirurg koji je obavio dosad najveći broj operacija te vrste u Evropi
Maligni tumori otkriveni na vreme danas se uspešno leče; čak i neki kanceri sa metastazama dugotrajno mogu da se kontrolišu, gotovo kao hronične bolesti. Zahvaljujući unapređenim onkološkim terapijama i novim generacijama lekova, broj umrlih od raka je poslednjih decenija u stalnom opadanju, odnosno sve je veći broj obolelih kod kojih se uspešnost lečenja označava petogodišnjim preživljavanjem.
Značajno opadanje smrtnosti od zloćudnih tumora veliki je uspeh medicine, onkologije pre svega, ali problem koji ostaje jeste kvalitet života onkoloških pacijenata sa metastatskom bolešću, kojima je neophodno palijativno zbrinjavanje – uklanjanje ili ublažavanje kancerskog bola.
Bez recidiva
Šireći se iz primarnog tumora, metastaze najčešće zahvataju jetru i pluća, ali i koštano tkivo. I primarni tumor je već preteško breme za obolelog, a da ne govorimo o metastazama koje, kada su koštane i kad zahvate kičmu, vrlo često uzrokuju neurološke ispadei/ili frakture kičmenih pršljenova, kao vrlo bolna stanja koja otežavaju i ponekad potpuno onemogućavaju kretanje. Pacijentima sa metastatskim koštanim kancerima, odnosno njihovim bolnim komplikacijama život može da se olakša konvencionalnim terapijama kao što je primena opioida, ili klasičnom “otvorenom” hirurškom terapijom, ali i jedna i druga imaju svoje rizike i komplikacije. Daleko bolje rešenje odnedavno nudi jedna nova lokalna minimalno-invazivna hirurškaterapija, radiofrekventna (termo) ablacija tumora OsteoCool tehnikom, koju u Evropi već dve godine pionirski primenju je dr BrankoKrajnović, specijalista ortopedske hirurgije i spinalni hirurg. Dr Krajnović je krajem septembra i u decembru 2018. bio gost beogradske Opšte bolnice Bel Medic, gde je demonstrirao novu metodu za koju kaže da odmah može da eliminiše spinalni bol: pacijent sa teškim bolovima u kičmi zbog kojih ne može da se kreće, ustaje i hoda 15 minuta po operaciji, ili čim to dozvoli vreme potrebno za izlazak iz narkoze.
Koštane metastaze kičmenog stuba kod žena se najčešće razvijaju širenjem karcinoma dojke, a kod muškaraca metastaziranjem karcinoma prostate, pankreasa, bubrega i bronhijalnog karcinoma. Kod oba pola, kičmene pršljenove učestalo zahvataju metastaze melanoma, najopasnijeg i najinvazivnijeg raka kože. Dr Krajnović, zamenik direktora i vodeći spinalni hirurg renomira nenemačke Klinike za hirurgiju kičme "Helios", kaže da su upravo spinalne metastaze melanoma kod jedne pacijentkinje bile prvi slučaj u kome je primenio radiofrekventnu termoablaciju(RFA) tumora OsteoCool tehnologijom, maja 2016. godine. Pacijentkinja je i dve i po godine od operacije zadovoljna rezultatima terapije, i u dobrom je stanju; ona i dalje prima onkološku terapiju za primarni tumor, ali lokalno, na kičmenom stubu koji je bio zahvaćen metastazama, ni danas nema recidiva tumora odstranjenog radiofrekventnom termoablacijom. Dr Krajnović napominje da, pored koštanih metastaza, mnogi kanceri metastaziraju i na druge organe, ali da to ni u kom slučaju nije kontraindikacija za lokalnu primenu nove motede, koja metastaze na kičmenovim pršljenovima eliminiše zagrevanjem kancerskog tkiva do određene visoke temperature.
 Stara metoda – novom tehnologijom
OsteoCool radiofrekventna (termo)ablacija je postupak koji koristi naizmeničnu struju male snage, usmerenu kroz sondu, da zagreva i uništava spinalne tumore, a deo procedure može da bude i faza identična perkutanoj vertebro plastici ili kifoplastici, kojom se kičmeni pršljen stabilizuje ubrizgavanjem takozvanog koštanog cementa. Dr Krajnović naglašava da je za uspešnost zahvata neophodno da se precizno odredi koji kičmeni pršljen, ili pršljenovi, izaziva(ju) bol, što se prethodno utvrđuje slikovnim dijagnostičkim metodama rendgenom, (CT) skenerom ili magnetnom rezonancom.
Nakon što se pacijent uvede u anesteziju, kičmenom pršljenu zahvaćenom tumorom pristupa se kroz mali rez na koži i kroz prilazni kanal prečnika 3 mm kroz koji se, pod kontrolom rendgena, uvodi sonda. U zavisnosti od raširenosti tumora i veličine metastaze, kao i od veličine trupa pršljena, koriste se mala, srednja ili veća sonda. Sa izvođenjem termoablacije tumora započinje se posle (rendgenske) provere da li je sonda na peciznoj lokaciji i usklađena sa veličinom tumorske mase, odnosno nakon eventualne korekcije njenog položaja.
Termoablacija je, prema rečima dr Krajnovića, postupak tokom kojeg se tumor „kuva“ na temperaturi od 70 stepeni Celzijusa - malom sondom u trajanju od 6,5 minuta, srednjom sondom 7,5 minuta, i velikom sondom 15 minuta. Kao rezultat termoablacije, tumorska masa praktično počinje da nestaje i za njom u telu kičmenog pršljena ostaje šupljina koja bi mogla da bude uzročnik kolapsa pršljena; da se to ne bi dogodilo, procedura se završava stabilizacijom pršljena uz pomoć koštanog cementa, koji se ubrizgava kroz isti kanal kroz koji je prethodno bila uvedena sonda za termoablaciju. Postupak može da se primeni i na više kičmenih pršljenova zahvaćenih metastazom. Dr Krajnović dodaje da ova minimalno-invazivna operacija kompletno traje od 20 do 40 minuta (po jednom kičmenom pršljenu), i da je nakon nje dovoljno da se rez na koži, kroz koji je izvedena, zaštiti flasterom. Pacijent je već istog dana spreman da ide kući, ali naš sagovornik ipak savetuje da se pacijent do sledećeg dana zadrži na posmatranju, ponajviše zbog toga što se podvrgava totalnoj anesteziji.
U palijativnom zbrinjavanju pacijenata sa metastazama na kičmi primenom RFA metode koristi se, zapravo, jedna nova tehnologija za hlađenje, koja je radiofrekventnu ablaciju učinila primenjivom i na koštanom tkivu. Metoda radiofrekventne termoablacije se, već dugi niz godina, koristi na mekim tkivima, posebno kod metastaza na jetri, ali njena primena na koštanom tkivu nije bilo moguća zbog sasvim drugačije električne otpornosti i provodljivosti kosti, odnosno opasnosti od pregrejavanja kosti i lokalnih nus-pojava tog pregrejavanja na nivou tkiva. U svetu je bilo brojnih pokušaja da se razvije odgovarajući sistem za hlađenje, što je tek pre nekoliko godina pošlo za rukom kompaniji Medtronic, čiji je OsteoCool sistem 2015. dobio odobrenje američke Uprave za hranu i lekove, a naredne godine i odobrenje za primenu u Evropi. OsteoCool je efikasan sistem hlađenja koji obezbeđuje da, tokom RFA procedure, upumpana voda cirkuliše kroz sondu, čime se nivo toplotne energije neophodan za uništavanje tumora neprestano kontroliše, i time eliminiše opasnost od oštećenja okolnog tkiva.
Pravovremena, multidispilinarna i individualizovana kancerska terapija
Petogodišnje preživljavanje obolelih od (svih) malignih tumora, u nekim zemljama Zapadne Evrope, već je na nivou višem od 65 odsto i približava se granici od 70 odsto. Naš region na tom planu znatno zaostaje, sa petogodišnjim preživljavanjem sa kancerskom bolešću od tek oko 50 odsto, ističe dr Branko Krajnović. Kao stručnjak koji radi u jednoj od najrazvijenijih evropskih zemalja, naš sagovornik dodaje da je multidisciplinarni pristup ključan u lečenju obolelih od kancera, što se u klinici „Helios“, u kojoj je jedan od čelnika, realizuje kroz takozvane tumorske odbore (Tumor boards), odnosno redovne lekarske konzilijume. Uz napomenu da je presudno važno da pacijent što ranije dođe u kliniku, u roku od najkasnije dve sedmice obavi se sva potrebna dijagnostika na osnovu koje 20-člana specijalistička lekarska komisija odlučuje o svakom narednom terapijskom koraku i osmišljava individualizovanu strategiju lečenja. Unutar tog protokolarnog sistema multidisciplinarnog lečenje kancera, hirurzi su u poziciji da mogu da deluju samo lokalno, „gaseći“ lokalizovane tumorske „požare“, ali sveukupno,multidisciplinarna onkološka terapija nesumnjivo doprinosi da se čak i kancerska bolest sve češće kontroliše gotovo kao hronično oboljenje, zaključuje dr Krajnović |
Ohrabrujuće dvoipogodišnje iskustvo
Dr Branko Krajnović, međunarodno priznati spinalni hirurg koji je izveo najviše pomenutih operacija u Evropi - dosad ukupno 50 - još jednom naglašava da metoda termoablacije, kao lokalna terapija, pacijentima sa spinalnim metastazama ne može da produži život, ali je uistinu efikasna u stabilizaciji kičme, uspostavljanju neuroloških funkcija i eliminisanju kancerskog bola. Ova lokalna terapija metastatske bolesti na nivou kičmenog pršljena znatno olakšava život sa kancerom, i svoj puni smisao dobija upravo zahvaljujući tome što ukupna moderna onkološka terapija ima za rezultat sve duže preživljavanje obolelih, ističe naš sagovornik.
Dvoipogodišnje iskustvo dr Krajnovića u primeni termoablacije spinalnih metastaza veoma je ohrabrujuće i potvrđuje da metoda sprečava lokalno širenje i recidiviranje bolesti. Kao i kod prve operisane pacijentkinja sa spinalnim metastazama melanoma, kod koje ni dve i po godine nakon OsteoCool RFA lokalno nema recidiva, redovno se prati stanje i svih drugih operisanih pacijenata, kontrolama na svakih tri, šest, 12 meseci, i nadalje. Rezultati ukupne onkološke terapije prate se odgovarajućim slikovnim metodama, zavisno od vrste tumora i zavisno od lokalizacije, što konstantno potvrđuje da veliki broj pacijenata sa metastatskom bolešću i dalje ima isti kvalitet života, bez recidiva i širenja bolesti. Iz godine u godinu je, prema rečima dr Krajnovića, sve veći broj slučajeva da su metastaze prisutne, ali su u delimičnoj ili potpunoj regresiji, odnosno da je petogodišnje preživljavanje obolelih od kancera sve učestalije. Sa kancerom sve duže žive i oni pacijenti koji su u takozvanom palijativnom stadijumu bolesti, kod kojih se termoablacija tumora OsteCool sistemom najčešće i primenjuje.
Gordana Tomljenović
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
