IZLOŽBE

Dubravka Marić

Istorija i doprinos srpskog inženjerstva

Tehnika, pre svega

Nizom skupova organizovanih tokom čitave protekle godine, Savez inženjera i tehničara je obeležavao 150 godina od svog osnivanja. Daleke 1868. nastala je Tehničarska družina, kao prvo udruženje inženjera i tehničara u Srbiji, a po uzoru na slična inženjerska udruženja u Velikoj Britaniji, Nemačkoj i SAD. Od kraja novembra 2018. do početka januara 2019. godine, u 'Galeriji 51' Muzeja nauke i tehnike u Beogradu, tim povodom bila je priređena izložba kojom su predstavljeni istorijat udruženja i doprinos njegovih članova razvoju inženjerstva u Srbiji.

U vreme formiranja Tehničarske družine, u Srbiji je postojalo pedesetak inženjera. Većina njih bila je zaposlena u Ministarstvu građevine Kneževine Srbije, po nekoliko njih u rudarstvu i obrazovanju, a više od trećine bili su okružni inženjeri ili inženjeri u rudnicima. Prekretnicu ili začetak fakultetskog školovanja srpskih inženjera označio je početak nastave na Jestestvoslovno-tehničeskom odeljenju Liceja 1853. godine, kada su studije trajale tri godine.
''Sve do tada, naši su inženjeri studije inženjerstva pohađali u inostranstvu kao državni stipendisti (deo njih je završio srednju Indžinirsku školu 1846-1849), koji su po povratku u zemlju doprinosili njenom razvoju. Upravo je sa tim ciljem, na poziv četvorice uglednih inženjera, osnovana Tehničarska družina. Jedan od njih bio je Emilijan Josimović, koji je postao i njen predsednik. Družina je imala 35 članova, koji su bili inženjeri i tehničari, a prestala je da radi godinu dana kasnije. Tokom narednih decenija udruženje je menjalo nazive, a broj članova je stalno rastao - naročito posle Drugog svetskog rata, kada počinje masovnije obrazovanje inženjerskih kadrova. Sadašnji naziv, Savez inženjera i tehničara Srbije (SITS), dobijen je 1951. Izložbom pod nazivom '150 godina Saveza inženjera i tehničara Srbije (od Tehničarske družine do savremenog udruženja)', koju su priredili SITS i Muzej nauke i tehnike, obeležava se ovaj jubilej. On nije značajan samo sa čisto istorijske strane, imajući u vidu da je reč o jednom od najstarijih strukovnih udruženja u Srbiji, nego i zato što istorija Saveza inženjera i tehničara Srbije predstavlja i istoriju inženjerstva u našoj zemlji'', kaže Nenad Lukić, istoričar i kustos Muzeja nauke i tehnike, koji je uz prof. dr Časlava Lačnjevca, generalnog sekretara SITS-a i naučnog savetnika, dr Igora Marića, predsednika SITS-a, koautor ove izložbe. Savez inženjera i tehničara Srbije danas je krovna organizacija koja objedinjuje individualne članove, kao i 43 različite stručne asocijacije, koje i same imaju individualne članove, pa danas broje više hiljada članova raznih struka.

Izložba je koncipirana tako da, sa jedne strane, putem foto i arhivsko-dokumentarne građe, odnosno kroz prigodne eksponate, hronološki prati istoriju Saveza od osnivanja Tehničarske družine do danas, kao i da, sa druge strane, predstavi nešto širi inženjerski rad (delatnost vojnih inženjera) i stručna dostignuća. S obzirom na to da je bilo nemoguće prikazati sve inženjere koji su prošli kroz udruženje ili sada deluju u njemu, autori su se opredelili za pristup kroz tri segmenta koja se odnose na pojedinačne istorijske periode (kraj 19. veka, međuratno i posleratno doba). Izdvojili su po desetak najznačajnijih članova i predstavili ih fotografijama sa kratkim biografijama. Na isti način prikazali su i njegove predsednike.
Uz prikaz publikacija koje su nastale pod pokroviteljstvom SITS-a ili su rezultat skupova u njegovoj organizaciji, predstavljeni su između ostalih, i Josimovićev 'Urbanistički plan Beograda' u šancu iz 1867. godine, industrijski računar za upravljanje alatnim mašinama „Lola 30 CNC“ (Institut LOLA) i putnički vagon fabrike „Goša“. Izložba se završava prototipom vozila „formule 1“ (radom studenata Mašinskog fakulteta iz Beograda iz 2012. godine), smeštenim na samom ulazu u 'Galeriju 51' Muzeja nauke i tehnike, što simbolizuje nužnost da Srbija, posle nekoliko decenija zastoja, u 21. veku ponovo krene putevima razvoja svog inženjerstva.

Dubravka Marić

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"