TEMA BROJA

O.K.

Blago na dnu mora / Živi svet i resursi azijskih mora

Vojska brani kornjače

Da li će se kroz nekoliko decenija na ljudskoj trpezi naći nešto od namirnica koje danas koristimo? Da li će hrana izgledati i mirisati kao sada, i kakvih će biti novina? Naučnici nastoje da predvide kako obezbediti dovoljne količine kvalitetne hrane budućim generacijama.    

Žuto more je nazvano po česticama iz pustinje Gobi koje, u vreme oluje, pored donosa peska i mulja rekama, dovedu do toga da morska površina bude žućkasta. Obuhvata vodeno prostranstvo između Kine i Korejskog poluostrva. Ukupna površina je oko 380 000 km2.
Dno obiluje muljem i peskom. Žuto more je prilično plitko, najveća dubina izunosi 152 m. Rasprostranjene su razne vrste algi. Od morskih trava, najzastupljeniji su kelpi. Morske trave imaju široku primenu, naročito u Kini, Koreji i Japanu, gde predstavljaju važnu stavku u prehrani stanovništva. Osim kao hrana, širom sveta ih koriste za kozmetiku, kao đubrivo, u medicini, za izvlačenje hemikalija za industriju. Kina je, uz Indoneziju, najveći proizvođač morskih trava u svetu, pri čemu kelpi prevashodno služe za hranu. Posebno se izdvaja vrsta Laminaria japonica koja je u Kinu uvezena iz Japana, pre skoro jednog veka.
U moru žive brojne vrste čekinjastih crva i razni mekušci, poput školjki, ostriga, hobotnica i lignji. Utvrđeno je da, u kineskom delu Žutog mora, postoji 171 vrsta mekušaca, koji su najdominantnija taksonomska grupa u masi drugih vrsta na dnu mora. Pored 107 vrsta rakova, po Žutom moru plivaju krabe i škampi, predstavnici bodljokožaca, odnosno Echinodermata, kako glasi njihov stručni naziv. Tu su najpoznatiji morski krastavci, zvezde i ježevi. Taksonomski razdeo Cnidari zastupljen je sa 9 vrsta, u koje spadaju morske sase, meduze, i korali. Mekušci donose zaradu i omogućavaju prehranu ljudi.

Merilo trgovinske važnosti

Gajenje morskih životinja vrlo je rašireno u priobalnim oblastima. Sve je praćeno ozbiljnim ekološkim problemima, izazvanim zagađenjem i isušivanjem. Zato se i odvija intenzivna saradnja kineskih i južnokorejskih zoologa u istraživanju mekušaca i drugih morskih beskičmenjaka . Jedan od značajnih kriterijuma pri odabiru vrsta od ključnog značaja za eko-region je i njihova ekonomska vrednost. Od 12 odabranih vrsta mekušaca koje su procenjivali stručnjaci iz dve zemlje, 9 je zadovoljilo merila trgovinske važnosti. U Žutom moru živi 276 vrsta ribe. Od toga se sa oko 200 trguje. Deo vodene mase koji je unutrašnji zaliv, uz obalu severne i severoistočne Kine, Bohajsko more smatra se posebnim morem. Tu je pobrojano 109 vrsta riba.

Nalazišta u plitkom moru

Mesta za gajenje ribe su od najvećeg značaja za opstanak priobalnih naselja. Krajem šezdesetih godina prošlog veka, stručnjaci na američkom istraživačkom brodu „Hanter” obavili su seizmička i magnetna istraživanja i došli do zaključka da gasa i nafte ima u sedimentnim basenima ovog mora. Tako je Kina, 1979, započela istraživanja nafte.
Iako su obe države na Korejskom poluostrvu sprovodile pretragu mora, nije se došlo do jasnog saznanja o nalazištima nafte i gasa. U severnom delu mora su daleko povolniji uslovi, ali politička nestabilnost u regionu predstavlja prepreku za dalja saznanja i razmenu naučnih informacija o ovim resursima. Zasad, procenjuje se da rezerve u Žutom moru iznose između devet i dvadeset milijardi tona nafte.
Istočno kinesko more je daleko veće i prostire se na 1.249.000 km2. Pored Kine, delovi ovog mora dodiruju obale Japana, Južne Koreje i Tajvana. Iako je većim delom prilično plitko, dosta je dublje od Žutog mora - prosečna dubina iznosi 350 m. Uz kinesku obalu nalazi se veći broj ostrva.    
 Dno Istočnog kineskog mora  se sastoji od kontinentalnog praga i Okinavskog izalučnog basena. Budući da je basen kontinentalnog praga najveći priobalni sedimentarni basen u Kini, čija debljina dostiže 10.000 m, raspolaže sa velikim rezervama nafte i gasa. Postoji lokalitet sa trideset miliona tona sriove nafte i sto milijardi kubnih metara gasa!
Na oko 400 km istočno od Šangaja je uska kotlina Sihu. Uz nju je veliko polje nafte i gasa Pinghu. U čitavom regionu Sihu, ima pet oblasti za istraživanje i razvoj. Vodeći partneri su Kineska nacionalna priobalna naftna korporacija i “Sinopek” dva giganta u ovoj oblasti u najmnogoljudnijoj državi na svetu. U poduhvatu učestvuju i dve strane kompanije.
Najbogatija naftom i gasom je Lišui depresija. Tu su, na jednom gasnom polju, rezerve od šest milijardi m3.

More sa najviše saobraćaja

Ubedljivo najveće i najznačajnije je Južno kinesko more. Odlikuje ga obilje prirodnih bogatstava. Ima vrlo bitnu ulogu u svetskoj trgovini ako se uzme u obzir činjenica da čak trećina svih brodova sveta plovi njegovim vodama noseći tovare vredne više biliona dolara. To je drugo među svim morskim putanjama na planeti po iskorišćenosti. Osim Kine i Tajvana, talasi ovog mora zapljuskuju Maleziju, Brunei, Filipine, Indoneziju, Singapur i Vijetnam.
Južno kinesko more obuhvata 3.500.000 km2. Dubina veoma varira - od plitkog jugozapada do dubokog severoistoka. Među brojnim ostrvima, atolima i koralnim grebenima, žive morske kornjače, veoma ugrožena vrsta zbog domaćih životinja poput pasa, ali i ljudi koji ih love i jedu.U Kini, kornjače predstavlju simbol dugovečnosti tako da je čak i vojska povremeno angažovana da ih zaštiti.
U Južnom kineskom moru živi 350 vrsta korala i preko 2000 vrsta riba. Tu je i oko 530 vrsta fitoplanktona a ne oskudeva se ni u algama, kojih ima više od 850 vrsta. Vodeni sisari kao što su delfini i bezperjaste pliskavice su takođe stanovnici morskih prostranstava.
Ukupne rezerve nafte procenjene su na 28 milijardi barela. Pojedine procene stručnjaka idu i do sedam puta više! Tolika nafta, uz velike količine zemnog gasa, podstiču brojne sukobe i sporove oko mora tako da su maltene sve država koje na njega izlaze u nekoj vrsti teritorijalnog razdora. Pre četiri godine, Kineska nacionalna priobalna naftna korporacija izgradila je “Hai jang ši ju 981”, naftnu platformu za vađenje nafte sa dubine od 1500 m, što je dovelo do ozbiljnog spora sa Vijetnamom koji polaže pravo na deo mora.

Bez plime i oseke

Japansko more, osim državi po kojoj je nazvano, pripada i obema Korejama i Ruskoj Federaciji. U drugoj i trećoj deceniji prošlog veka, Japanci su otpočeli temeljnije istraživanje ovog mora, na kojem skoro da nema plime i oseke a i salinitet je vrlo nizak. U tom moru živi više od 800 vrsta vodenih biljaka i preko 3500 vrsta životnja. Najviše ima rakova i riba. Na dubini od 7700 m mogu se naći ribe iz taksonomske familije Liparidae. To je otkriveno pre deset godina; tada je to bio rekord kada je reč o dubini na kojoj je otkrivena živa riba.
Kuriozitet predstavlja otkriće džinovske lignje. Ona je uhvaćena kod arhipelaga Bonin. Iako je reč o jedinki koja nije odrasla, dužina oštećenih pipaka iznosi 3,5 m. Procenjuje se da bi bila duplo duža da nije tog hednikepa. Lignje se, inače, uglavnom love u centralnim delovima Japanskog mora.  
Na dnu Japanskog mora ima dosta kelpa, a pre dvadesetak godina uhvaćena je ajkula dugačka više od 5 m i teža od 1 t. Od sisara, kod Hokaida je postojao značajan broj orki, ali su one u velikoj meri istrebljene. Danas se mogu videti u jatima od po desetak kitova. Takođe, ima foka i bakalara, gaje se tune, haringe i sardine.
Japan je treći u svetu po potrošnji nafte, odmah iza Amerike i Kine. Naftna polja i rezerve prirodnog gasa i minerala magnetita su u severnom delu mora, u blizini ruskog poluostrva Sahalina. Te rezerve nisu ni izbliza dovoljne da zadovolje potrebe Japana.
Ispod mora je prokopan železnički tunel “Seikan”, dug više od 20 km. Nalazi se ispod zaliva Cugaru, koji razdvaja dva najveća ostrva, Honšu i Hokaido. To ukazuje na orijentaciju Japana da se iskoristi dno mora.

O.K.

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"