EGZOTIČNI NARODI
O.K.
Ni-Vanuatu
Verski kult vojnika i princa
Vanuatu je arhipelag i država u Tihom okeanu, sa oko 12 000 km2 i oko 270.000
stanovnika. Nalazi se u podregiji Okeanije koja se se zove Melanezija. Najstariji arheološki nalazi potiču iz drugog milenijuma p.n.e. Početkom 17. veka, španska ekspedicija koju je predvodio portuglaski moreplovac Pedro Fernandeš de Keiroš stigla je na najveće ostrvo arhipelaga. To je bio prvi susret Evropljana sa ovim egzotičnim ostrvima. U drugoj polovini 18. veka, Vanuatu je potpao pod snažan uticaj Britanaca i Francuza. Nakon iskrcavanja velikog engleskog istraživača Džejmsa Kuka, ostao je naziv Novi Hebridi, koji je bio na snazi sve do sticanja nezavisnosti 1980. godine.
Prestonica Vanuatua je Port Vila, na ostrvu Efate. Arhipelag se sastoji od 82 ostrva. Stanovništvo nosi zajednički naziv ni-Vanuatu i mahom su melanezijskog porekla. Ovaj etnonim ima dvojako značenje i može da se odnosi na sve Melanažene na arhipelagu ali i na sve stanovnike bez obzira na naciju pošto postoji i nešto značajnija polinežanska manjina. U širem smislu, pod ni-Vanuatue potpadaju i omanje zajednice Evropljana, Azijaca i Mikronežana. Ipak, dominantan je melanežanski element budući da njih ima 98 procenata na arhipelagu.
Hrišćanstvo koje je došlo sa misionarima najzastupljenija je vera. Najviše je protestanata, kojih ima oko 70 procenata. Među njima su najbrojniji prezviterijanci. Značajan je i udeo
katolika.
Verski kultovi
Kuriozitet ovog dela sveta predstavljaju takozvani kargo kultovi. To su verski pokreti i verovanja koja se zasnivaju na uverenju da će poseban teret sa robom, koji navodno potiče od natprirodnih sila, doneti blagostanje. Nastali su kao posledica kolonizacije i suočavanja sa zapadnom civililizacijom.
Na Vanuatuu je bilo nekoliko verskih kultova ove vrste. Najsnažniji je bio Pokret Džona Fruma koji je i danas vrlo aktivan. Nastao je na ostrvu Tana, tridesetih godina prošlog veka. Prethodilo mu je obožavanje Keraperamuna, božanstva koje se vezuje za najvišu planinu na ostrvu Tani. Po tumačenjima, Džon Frum je bio vizuelna predstava Keraperamuna. On je, po lokalnom verovanju, u vreme kolonijalne uprave, obećao da će svi belci napustiti arhipelag i da će ostaviti iza sebe sve svoje nekretnine i robu lokalnom stanovništvu. Da bi se to ostvarilo, ostrvljani će morati da odbace tekovine evropskih društava i da se vrate svojoj tradicionalnoj veri, kulturi i načinu privređivanja.
Postoji i varijanta mita da je Džon Frum stanovnik Tane, obučen kao zapadnjak, koji govori da će doneti ekonomsko blagostanje. Jedan starosedelac se zaista tako i nazivao, zbog čega je zajedno sa ostalim vođama kulta prognan sa Tane, početkom četrdesetih godina prošlog veka.
Širenju ovog verovanja u narodu Ni-Vanuatu doprineo je dolazak stotina hiljada američkih vojnika na arhipelag, tokom Drugog svetskog rata. Pristalice kulta Džona Fruma pravili su, posle rata, simbolične piste da bi podstakli američke avione da sleću sa teretom onda kada su trupe već napustile Vanuatu. Otuda se javlja i varijanta objašnjenja nastanka pokreta po kojoj je Džon Frum iskvareni oblik imena ili porekla nekog američkog vojnika koji je boravio na Tani pre rata.
Svake godine, 15. februara, organizuju se parade koje podsećaju na vojne priredbe, sa marširanjem i dizanjem zastava mada je reč o verskom ritualu kojim se priziva povratak Fruma.
Drugi kult je Pokret princa Filipa. Nastao je u okviru jednog plemena na jugu ostrva Tana, gde veruju u božansku prirodu supruga britanske kraljice Elizabete. Po lokalnim legendama, bledoliki sin planinskog duha oženio se moćnom ženom na dalekim putovanjima i vremenom će se vratiti njima u Vanuatu. Poseta britanskog kraljevskog para sedamdesetih godina prošlog veka učvrstila ih je u uverenju da je princ Filip čovek iz legende.
 Mešavina jezika
Na Vanuatuu se govori preko sto jezika, što je izuzetno mnogo za malu državu sa malobrojnim stanovništvom. Status zvaničnih imaju engleski, francuski i bislama. Pidžini i kreoli su jezici koji nastaju kada govornici različitih jezika stupe u kontakt pa moraju da komuniciraju i uglavnom su posledica interakcije pripadnika kolonijalnih sila i lokalnog stanovništva. Uprošćena verzija govora kolonijalnih osvajača, nakon više generacija, postao je kreolski jezik. Takav je slučaj sa bislamom koji je dominantam, naročito u većim gradovima. Ogromna većina reči je engleskog porekla a ima nešto malo pozajmljenica iz francuskog i raznih lokalnih jezika na Vanuatuu. Gramatika je slična gramatici jezika koji se govore u Okeaniji.
Ni-Vanuatui najradije jedu biljke jam i taro, i dosta ribe. Za jam se vezuju brojni mitovi.
Deo ovog naroda sprovodi ritual obrezivanja kao uvođenje dečaka u svet odraslih. Ukoliko odbije, dečak rizikuje da ne bude priznat kao odrastao muškarac. Na severu zemlje uobičajeno je žrtvovanje životinja kojima se prelazi u različite nivoe odrastanja. Postoji običaj da braća i sestre moraju, nakon ranog detinjstva, da izbegavaju jedni druge i komuniciraju samo preko devojčica posrednika.
U selima se mahom živi u tradicionalnim kućama sa zidovima od bambusa. Plesovi imaju važnu ulogu.
Tada se upotrebljava jedna vrsta gonga koja predstavlja glasove predaka.
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
