IZLOŽBE
Dubravka Marić
Na kafi u Prirodnjačkom muzeju
Priča o dobrom ukusu
Crna kao đavo, vrela kao pakao, čista kao anđeo i slatka kao ljubav’’. Tako je kafu opisao francuski biskup, političar, diplomata i hedonista Šarl Moris de Taljeran (1754-1838). Iako je jedan od najomiljenih napitaka u svetu, o ukusnom crnom napitku ljubitelji malo znaju. Bio je to povod za Aleksandru Savić, višeg kustosa Prirodnjačkog muzeja u Beogradu, da priredi izložbu pod nazivom ‘’Kafa. Uzbudljiva priča o dobrom ukusu’. Ova sveobuhvatnu izložba o kafi, koja ima istorijski, etnološki, kulturološki, biološki i hemijski deo, održava se u Galeriji Prirodnjač- kog muzeja u Beogradu od februara do maja.
Čak 80 odsto kafe koja se popije širom sveta otpada na pitku i ukusnu kafu sorte Arabica, dok preostali procenti pripadaju oporijoj i kiselijoj sorti Robusta, koja se ređe konzumira sama a češće u kombinaciji sa arabikom. ‘’Postoji oko 140 vrsta biljaka kafe, a arabika i robusta su jedine konzumne i komercijalne. Kafa koju pijemo je isključivo plantažno uzgojena u tropskom pojasu: u Južnoj Americi od Meksika do Perua, pa centralno do Indonezije, kao i u nekim delovima Australije, u Indiji, Nepalu, pa čak i na Himalajima. Kafa traži toplu klimu, ali i vlažna, čak i maglovita područja sa mnogo vlage i senki. Ne podnosi visoku temperaturu.
Za kvalitet kafe bitni su i sastav tla i način uzgoja. Ona traži mnogo nege u procesu proizvodnje’’, kaže Aleksandra Savić. Kafa je žbunasta biljka i potiče iz oblasti Kafa, u Etiopiji. Biljka u prirodi poživi i sto godina, a njena stabljika dosegne visinu 10-12 m.
U plantažnim uslovima praktikuje se da stabljike narastu 3-5 m, dožive do 20 godina posle čega se krče i zamenjuju novim sadnicama, koje će početi da plodonose sa oko tri godine, a sa pet-šest godina dostići će maksimalnu plodnost. Pogoduju joj temperature od 12 do 27 stepeni na Celzijusovoj skali i nadmorska visina između 1.300 i 1.800 metara. ‘’Baš zbog te klime je interesantno da kafa na istoj grani ima i cvet, i zeleni plod, i zreli plod u obliku sočne crvene bobice velika do 2 cm, nalik šipku, u čijoj unutrašnjosti su dva semena tj. dva zrna kafe. 
Taj omotač se odbacuje u procesu ljuštenja ploda, koji se potom su- ši, peče i melje. Postoji prirodna mutacija kafe sa jednim zrnom kafe. Hemijski sastav sirove kafe je dobro proučen. O njenom bitnom sastojku, kofeinu, dosta znamo’’, objašnjava Aleksandra Savić, viši kustos Prirodnjačkog muzeja i autor izložbe za čiji je dizajn i dizajn prateće publikacije bila zaslužna Snežana Rajković, a za izradu mulaža (modela) Aleksandar Stojanović i ilustracija - Bora Milićević.
Na izložbi su posetioci mogli da saznaju i da je kafa prvo bila korišćena kao hrana, jer su je afrički domoroci mešali sa životinjskom mašću i pravili energetske kuglice; zatim, da je u 6. veku iz Etiopije preneta u Jemen, a da su Holanđani u Evropu doneli sadnice u 17. veku, kao i da je Indus Baba Budan u svom pojasu preneo sedam zrna kafe u Indiju, da je Brazil počev od 18. veka najveći svetski proizvođać kafe, te da je kopi luvak (cibet kafa) najskuplja vrsta kafe, proizvedena iz polusvarenih plodova kafe sa svaštojedskog menija sisara palmine cibetke.
‘’Prikazali smo sadnice biljke kafe, modele, uzorke kafe sa različitih svetskih plantaža. Poseban deo izložbe predstavlja raritetna zirka novosadskog kolekcionara Radmila Mulića, koja se sastoji iz mnoštva predmeta bitnih za obradu, pripremu i konzumaciju kafe iz raznih perioda 19-20. veka sa našeg i evropskog područja. Posetici mogu da vide i šoljice iz muzeja Dom Jevrema Grujića, odakle su kafu pili članovi porodice Obrenović. Deo izložbe predstavlja i običaje posluživanja kafe u Srbiji uz pomoć još jednog partnera, Etnografskog muzeja u Beogradu. Prikazana je i mini-izložba fotografija pod nazivom ‘Na kafi’, mlade beogradske umetnice An- đele Petrovski“, kaže Aleksandra Savić.
Dubravka Marić
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
