ARHEOLOGIJA

O. Klajn

Gedi ruševine

Tajna napuštenog afričkog naselja

Prvi zapadnjak koji je posetio Gedi bio je škotski istraživač Džon Kirk, osamdesetih godina 19. veka. On tada nije ozbiljno shvaćen od strane nadležnih stručnjaka tako da je trebalo da prođe skoro pola veka da ovom izuzetnom otkriću bude posvećeno više pažnje. Sa arheološkim iskopavanjima i restauracijom zgrada počelo se krajem tridesetih godina proš log veka da bi se, nepunu deceniju kasnije, nakon što je šire područje proglašeno nacionalnim parkom, obavila sistematska i temeljna istraživanja. Čitav lokalitet se nalazi u šumi Arabuko Sokoke. Pokriva 18 ha. Dosad je iskopano: 14 kuća, 2 džamije unutar zidina, palata i svečano ukrašene grobnice. Palata je imala hodnike sa svodovima, dva velika krila i više dvorišta. U njoj je boravio gradski starešina. Postojala je i posebna prostorija u kojoj su čuvane vredne stvari. U središtu je bila velika prostorija na koju su se nadovezivale dve manje sobe. Neobično je i to što su džamije bile bez minareta. Dve od njih stručnjaci su nazvali velikim džamijama. Jedna je tvorevina je iz 15.veka i nalazi se unutar zidina. Imala je tri reda stubova i tri ulaza u središnjem delu. Druga velika džamija je u starijem delu grada, izvan zidina. Potiče iz 14. stoleća. Za veći broj građevina naučnici dosad nisu uspeli da utvrde funkcije. Najviše ima zgrada od kamena sa jednim spratom a nađen je i veći broj kuća od slame i zemlje. Nisu sačuvani nikakvi pisani izvori o postojanju Gedija. Ne pominje se ni u arapskim ni u svahili izvorima. Ipak, ovo naselje se ne može posmatrati izolovano. Ono je deo niza priobalnih naselja koje je narod Svahili izgradio pod jakim arapskim uticajem. Sama lokacija Gedija navodi na zaključak da je imao veliki trgovinski značaj. Po svemu sudeći, na vrhuncu razvoja, u ovom danas napuštenom gradu živelo je oko 2500 ljudi. Naselje je nastalo između 11. i 13. veka a napušteno je početkom 17. veka. Nađeni su i ostaci grnčarije iz vremena dinastije Ming, španske makaze, indijska lampa. venecijanske ogrlice. Najverovatnije su ljudi iz Gedija ova dobra dobijali u zamenu za slonovaču i životinjsku kožu. Arheolozi nastoje da otkriju zašto je ovo mesto iznenada napušteno. Iz skladišta je odneta sva roba a, po svemu sudeći, stanovništvo je pobeglo u strahu od napada plemena iz Somalije. Uočen je i prilično visok stepen urbanizacije za ono vreme pošto su postojali sistem za vodu i kanalizaciju i veći broj ulica.

U neposrednoj blizini Indijskog okeana, na istoku Kenije, nalazi se selo Gedi. U njegovom susedstvu su ostaci istoimene napuštene naseobine iza koje se krije misterija koju arheolozi nastoje da reše. Iako je lokalno stanovništvo po svemu sudeći znalo za postojanje ostataka jedne dobrostojeće civilizacije, svet je za njih saznao tek krajem treće decenije prošlog veka kada je ovaj lokalitet dobio status zaštićenog spomenika.

O. Klajn

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"