OSVAJANJE SVEMIRA
Oliver Klajn
Lunarna ekspedicija „Čange 6“
Na drugoj strani Meseca
Čange je naziv za kinesko „božanstvo Meseca“ predstavljeno kao devojka izuzetne lepote. Pre 17godina, Kina je pokrenula više misija da bi se bolje upoznao Zemljin prirodni satelit. Kineski lunarni istraživački program nazvan je „Projekat Čange“. Iza njega stoji Kineska nacionalna svemirska administracija. Dosad je bilo više kosmičkih letelica bez posade koje su letele ka Mesecu, a u maju ove godine pokrenuta je šesta robotizovana misija ovog tipa.
Kosmodrom Venčang sa koga je lansiran Čange 6 |
Venčang je grad na ostrvu provincije Hainan. U tom mestu na krajnjem jugu Kine je kosmodrom, sa kojeg je lansirana svemirska letelica „čange 6“. Misija je trajala 53 dana. Krajem juna, kapsula je spuštena padobranom u autonomni region Kine, u Unutrašnju Mongoliju. Nakon što je prethodna misija „Čange 5“, pre četiri godine, donela brojne uzorke sa bliske strane Meseca, prešlo se na udaljenu stranu ovog nebeskog tela. „Čange 6“ se spustio u krater Apolo, na južnoj hemisferi te udaljenije strane. Prvi put u istoriji kosmičkih istraživanja prikupljeni su uzorci tla sa tog dela Meseca.
Ilustracija Ćange 6 |
Važnu ulogu imao je omanji rover „đinćan“ (zlatna žaba, u prevodu). Vodeći proizvođač letelica, raketa i ostalih pratećih objekata je Kineska aerokosmička, naučna i tehnološka korporacija. Oni su napravili „đinćan“, rover sa spektrometrom sa infacrvenim zračenjem koji je, sve vreme misije, slao slike Mesečeve površine. Utvrđivano je i kako različiti minerali i jedinjenja upijaju, odnosno emituju infracrvena zračenja. Određivan je sastav tla, stena i regolita. Sve je rađeno sa namerom da se pronađe voda. Rover radi pomoću energije iz solarnih ploča, ima kamere na obe strane i težak je oko 5 kg. To je zapravo mini-robot, vezan sa lenderom od koga se odvojio i uspeo da pronađe idealan ugao za snimanje. Zahvaljući roveru i lenderu, obavljen je niz eksperimenata na Mesečevoj površini.
Dijagram i orbita Čange 6 |
Prikaz spuštanja na Mesec na novičiću od deset juana |
„Čange 6“ predstavlja kraj treće faze lunarnog programa čiji je cilj bio da se dopre do udaljene strane Meseca i utvrde razlike između udaljene i bliske strane - a sve to da bi se bolje utvrdilo poreklo Meseca i čitavog Sunčevog sistema. Do kraja ove decenije planira se slanje astronauta i gradnja istraživačke baze na Južnom polu Zemljinog satelita. Ovo je bitno i zato što se smatra da na Južnom polu ima leda.
Prošle godine je objavljena studija kineskih stručnjaka sa zaključkom da su širom Meseca rasute milijarde litara vode! Voda se, pretpostavljaju stručnjaci, nalazi ispod omanjih staklastih sfernih površina nastalih posle udara asteroida, pre više desetina i stotina hiljada godina. Istraživanje je sprovedeno na osnovu uzoraka sa Meseca donešenih na Zemlju prilikom ranih letova. Na primer, „čange 5“ je doneo delove mesečevog tla u kojima su pronađeni molekuli vode, i to u dosad nepoznatom mineralu, veoma sličnom mineralu koji se može pronaći u okolini vulkana na Zemlji.
Misija „Čange 6“ je kompletirala ono što je započeto pre četiri godine. Hemijskim procesom trebalo bi da se iz visoke koncentracije vodonika dođe do vodena para, što je veoma bitno za buduće dolaske i boravak ljudi na Mesecu. Cilj je da se, osim vode, dobija i raketno gorivo za dalje letove po svemiru.
Oliver Klajn
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
