NESTALE VRSTE
O.K.
Kopitar srodan kitu i nosorogu
Enigmatično biće iz eocena
Američki istraživač Roj Čepmen Endruz |
U okviru geološke epohe еocena izdvaja se geološki vek lutet koji je trajao od pre oko četrdeset osam miliona godina do pre četrdeset jedan milion godina. U to vreme živeo je vrlo krupan kopitar čiji je naziv endrusarh. Taksnomski rod u koji životnja spada je dobio naziv po američkom prirodnjaku Roju Čepmenu Endrusu koji je obavljao paleontološka istraživanja u pustinji Gobi, odnosno Kini i Mongoliji.
Endrusov sunarodnik Henri Ferfild Ozborn je paleontolog koji je imenovao kopitara. Do ekspedicije je došlo 1923. godine. U geološkoj formaciji Irdin Manha, kineskom autonomnom regionu Unutrašnja Mongolija, otkrivena je neobična lobanja. Odmah je uočeno da su zubi vrlo veliki i oštri i da postoji veliki razmak između pojedinih zuba. Posredi je bila neobična kombinacija oštrih očnjaka koja je toj životinji omogućavala da ujeda i kida kožu neprijateljima. Njuška im je bila izdužena, a dužina lobanje je iznosila oko 83 cm, a širina 56 cm. Na osnovu nje, naziv vrste je Andrewsarchus mongoliensis.
Crtež u odnosu na čoveka |
Crtež kako je izgledao endrusarkus |
Više od pola veka kasnije utvrđeno je postojanje još jedne vrste, Andrewsarchus crassum. Obe vrste spadaju u taksonomsku familiju Andrewsarchidae. Uprkos nedovoljnim nalazima i šturim podacima, naučnici su rekonstruisali izgled ovog bića. Ima mišljenja da je to bio najveći mesožder među sisarima koji su živeli izvan vode. Njihova dužina je procenjena na oko 3,8 m a visina u nivou ramena oko 1,9 m. Pretpostavlja se da je bio težak 800-1000 kg.
Odmah po otkriću zaključeno je da je ovaj kopitar mesožder. Vođa ekspedicije Endrus zastupao je stav da se ova životinja hranila isključivo mesom. Nakon početnih osporavanja i tvrdnji da je to zapravo svežder ili čak potpuno drugačije stvorenje, preovladalo je Endrusovo uverenje. Po svemu sudeći jeli su kornjače, a zubima su mogli da dopru i do školjki, na šta ukazuje okolina u kojoj su živeli. Verovatno su se hranili i krupnim biljojedima iz tog vremena. Nije sigruno da li su lovili plen ili su jeli mrtve organizme.
Dalja istraživanja su dovela do otkrića da je endrusarh srodan kitu i nosorogu! Zajedno sa njima spada u parnoprste kopitare, odnosno papkare. Sa kitom imaju sličnu građu vilice. Kosti u obrazima su takođe bile široke a imali su i jake mišiće vilice i vrata, uz veliku glavu. Boravili su u priobalnom području.
Više hipoteza se iznosi o razlozima njihovog nestanka. Klimatske promene su svakako bile bitan faktor, verovatno u kombinaciji sa pojavom novih životinjskih vrsta, pogotovo onda kada je došlo do znatno suvlje klime u Aziji, čime su se promenili odnosi među živim vrstama.
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
