ARHEOLOŠKI LOKALITETI
O.K.
Stari Orhej u Moldaviji
Utvrđenje sa kalendarom Geta i Dačana
U centralnom delu Moldavije je grad Orhej, središte istoimenog okruga, u okviru kojeg se nalazi opština Trebujeni. Od tri sela te opštine, jedno se zove Butučeni. Udaljeno je oko 60 km od moldavske prestonice Kišinjeva. Na području Butučenija je arheološka celina Stari Orhej. Osim što je arheološki lokalitet, Stari Orhej obuhvata i niz prirodnih objekata poput stena i litica uz reku Raut koja je, svojim krivudavim tokom, formirala dva uzvišenja koja su ujedno i prirodna utvrđenja. Čitav kompleks predstavlja vrstu muzeja na otvorenom.
Zidine Starog Orheja |
Specifičnost terena pogodovala je nastanku naselja. Otkopana su dva grada iz 14. i 15. veka. Jedan od njih je bio utvrđeni Sehr al-Džedid - u prevodu: Novi grad - kojeg je osnovala mongolsko-turkička država Zlatna horda. Uz njega su i ostaci Orheja, u zapadnom delu kompleksa. I oni su iz vremena vladavine Zlatne horde, koja se sa tih prostora povukla 1369. godine.
Moldavija je podeljena na zapadni deo koji danas pripada Rumuniji, i istočni koji obuhvata nezavisnu državu u kojoj je Stari Orhej. Pojedini delovi su u sastavu Ukrajine. Od 14. veka do 1859. godine postojala je kneževina Moldavija, a prostor oko Starog Orheja je bio najbitnija tvrđava kneževine na njenoj istočnoj granici. Tokom 15. veka došlo je do procvata tog mesta. U narednom stoleću, veći deo stanovništva se preselio na područje savremenog Orheja a stari grad je sveden na selo koje se ugasilo početkom 18. veka. Arheolozi su istražili citadelu, tj. najjači deo utvrđenja. Tu je je bila palata od cigle sa 26 odeljaka i podzemnom sobom.
Ostaci tatarskog kupatila |
Palata je sada pod zemljom. Bila je sedište upravnika oblasti, po pravilu istaknutog velikaša. Tu je nađena i kamena kuća na dva sprata. Nađeni su i ostaci 16 drvenih stubova na kojima je građevina stajala. Na lokalitetu su pronađena i dva topa od bronze, iz vremena istaknutog moldavskog vladara Stefana Velikog. Posle Zlatne horde su ostale džamija i skladište robe sa dva ulaza, ukrašeno arabeskama. Vrlo stara kamena crkva je takođe postojala u Starom Orheju. Njeni ostaci su u prilično dobrom stanju. Ispod crkvenog broda su bila dva groba, za koja se veruje da su pripadali ktitorima. Na obližnjem groblju su spomenici sa ćiriličnim natpisima.
Arheolozi su našli i tri kupatila iz 14. stoleća. Grejanje je vršeno slično kao u starom Rimu. Iskopani su i ostaci predmeta iz starijeg kamenog, bakarnog i gvozdenog doba. Na čitavom lokalitetu nađeno je oko 6000 objekata koji uključuje oruđa i oružja, nakit i novac. Osim toga nađeno je i više hiljada delova keramike.
Kompleks izbliza |
U delovima današnje Rumunije, Ukrajine i Moldavije, od približno sredine 6. milenijuma pa sve do oko 2750. godine pne cvetala je Kukuteni-Tripoljska arheološka kultura. U Moldaviji je bilo njeno središte. Dosta artefakata potiče iz te ere. Značajno otkriće predstavlja i ovalna tvrđava sa šest zidova iz različitih vremena, od kojih je najstariji onaj na severosistoku, dugačak 364 m, koji potiče iz 10. veka pne. Do proširenja i ojačavanja utvrđenja došlo je u 4. veku pne.
Dominantnu ulogu u toj oblasti imali su Geti i njima vrlo srodni Dačani tako da se veruje da su ova plemena izgradila zidine. Mnogi nađeni predmeti kraj tvrđave su grčkog porekla. Način gradnje je sličan kao kod
starih Grka, što ukazuje na snažne veze među antičkim narodima. Iz krečnjaka je otkopano svetilište Geta i Dačana, sa kamenim oltarom i 21 stubom postavljenim u tri koncentrična kruga. Ima stručnjaka koji smatraju da se takvim rasporedom stubova iskazivao solarni kalendar drevnih Geta. Na strmoj obali reke Raut sazidan je manastir sa crkvom i kelijama, odakle se stepenicama silazi do reke.
Ostaci skita odnosno manastirskog kompleksa |
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
