EGZOTIČNI NARODI
O.K.
Pleme Palikur
Tast sa najvećim autoritetom
Amapa je država u Brazilu, relativno male teritorije. Francuska Gvajana je pod upravom Pariza i na severnoj je obali Južne Amerike. Granica između ovih teritorijalnih celina je reka Ojapok. Uz ovu reku živi oko 2300 pripadnika naroda Palikur.
Tradicionalni ples Palikura |
Prvi Evropljanin koji se sreo sa Palikurima je bio španski istraživač Visente Hanes Pinson, poznat i po tome što je bio kapetan najbržeg broda Kristofera Kolumba („Pinta“). Do tog susreta, kada je prvi put zabeleženo ime ove etničke zajednice, došlo je 1507. Pinson je ostavio zapis o Palikurima u kome ističe da su bili prilično brojni. Činjenica da žive blizu Amazona doprinela je da budu među prvim plemenima u toj oblasti koje su primetili Evropljani.
Istoriju tog naroda obeležili su sukobi sa plemenom Galibi i zlostavljanja od strane portugalskih trupa i carinika čiji su se interesi na tom području sukobljavali sa francuskim aspiracijama. Krajem 19. veka, čitavo to područje pripojeno je Brazilu pa se najveći deo njih preselio na francusku teritoriju, na drugoj strani reke Ojapok. Danas, oko 900 potomaka Palikura žive u Francuskoj Gvajani.
Promena stava brazilskih vlasti, šezdesetih godina 20. veka, dovela je do bolje integracije ovih Indijanaca u većinsko društvo. Njihovo najveće selo se zove Kumene i ima više od hiljadu stanovnika. Tu su, šezdesetih godina prošlog veka, boravila dvojica lingvista koji su proučavali jezik tog naroda. Tokom jedanaest godina upoznali su jezik domorodaca. Potom su došli evangelistički misionari tako da su Palikuri, umesto dotadašnjih animističkih verovanja, prihvatili protestantizam, tj. njegov ogranak - pentekostalizam.
Jezik Palikura se naziva parikvaki. Pripada aravakanskoj jezičkoj porodici. Smatra se ugroženim jezikom u Francuskoj Gvajani, a teško opstaje i u Brazilu, gde se domorodci služe kreolskim jezikom Francuske Gvajane, uglavnom za komunikaciju sa spoljnim svetom. Unutar svoje zajednice, drže do očuvanja sopstvenih dijalekata.
Palikuri žive u selima kraj reke baveći se lovom, ribolovom i zemljoradnjom. Deo posejanih površina je suva zemlja ali, kako se ide uz reku ka ušću, dominiraju polja koja se plave zimi ili tokom kišne sezone. U Francuskoj Gvajani dosta Palikura živi u gradovima. U prestonici Kajen ih ima u predgrađima a prisutni su i u pograničnom gradu Sen Žorž gde su vlasti za njih izgradile posebne kvartove.
Tek u 20. veku njihova populacija počinje da raste. Skloni su brakovima unutar sopstvenog etniciteta mada ima bračnih veza sa pripadnicima okolnih zajednica i plemena. Inače, tu žive još četiri veće plemenske zajednice, sa kojima se odvija trgovina. Organizuju se i posebne svečanosti čiji je cilj da okupe razne indijanske narode. Palikuri su uglavnom uzdržani kada je reč o kontaktima sa ostalim starosedeocima. Pristaju na zajedničko delovanje samo kada je potrebno zaštiti interese svih plemena u odnosu na državu.
Ispijanje tradiconalnog piva prilikom plesa |
Takođe, nastoje da prošire pentakostalno učenje među drugim indijanskim narodima i svojim saplemenicima. Ukupno, ima 13 sela sa žiteljima iz ovog naroda, uz obalu reke. Svaka veća porodica može da formira novu naseobinu, gde je ne čelu poglavica. Proširena porodica obuhvata tri naraštaja - od dede i babe, njihove dece koja nisu ili jesu u braku, do zetova, snaji i unuka. U centru svakog selu je kuća osnivača, oko koje se grade druge kuće. Javne zgrade su na najizolovanijim mestima u naseobini.
Kada se mladići ožene, odlaze da žive sa ženinom familijom, u kojoj je tast najveći autoritet. Tek kada dobije sopstvenu decu i sam postane tast, rastu uloga i značaj muškarca. Ipak, poreklo se određuje po ocu. U okviru toga, postoji šest ogranaka Palikura i na na osnovu toga se određuje ko sa kim sme da stupi u brak. Žena pripada očevom ogranku a deca onom od njenog supruga.
Pored poglavice postoji i veće koje upravlja selom. U velikoj meri su napustili verovanja svojih predaka.
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
