ORNITOLOGIJA
I.J.P.
Gde su nestale ptice?
Ni ostrva nisu pomogla
Ako se postavi pitanje: ko stoji iza nestanka više stotina vrsta ptica u poslednjih 50 hiljada godina, ne treba dugo tragati za odgovorom. Krivac je čovek. Naime, najnovije istraživanje stručnjaka Univerziteta Vajcman, u Izraelu, upućuje na to da se, u periodu od pre 20 do 50 hiljada godina, veliki broj ptica suočio s istrebljenjem, za šta je krivac u najvećem broju slučajeva ljudska vrsta. Drugim rečima, čovek je prouzrokovao nestanak deset do dvadeset procenata ptičjih vrsta.
Naučnici su objavili izveštaj po kome je velika većina izumrlih vrsta imala nekoliko zajedničkih obeležja: sve su bile velike, živele su na ostrvima a mnoge od njih nisu bile ptice letačice. Ovo istraživanje su sproveli profesor Šaj Meiri, iz Škole za zoologiju na Fakultetu prirodnih nauka “Džordž S. Vajc”, i Amir From sa naučnog institituta “Vajcman” a objavljeno je u časopisu Journal of Biogeography.
Profesor Meiri i njegov tim sproveli su sveobuhvatno istraživanje naučne literature i po prvi put skupili kvantitativne podatke o brojevima i osobinama istrebljenih vrsta ptica širom sveta. One ptice koje su izumrle u proteklih trista godina su prilično poznate. Međutim, vrste koje su nestale s naše planete mnogo ranije poznate su samo zahvaljujući arheološkim i palentološkim nalazištima širom sveta. Sada, naučnici su uspeli da sastave spisak od ukupno 469 krilatih stvorenja koja su izumrla u proteklih 50 hiljada godina - mada, veruje se da je broj ovih stvorenja bio daleko veći. Odmah se postavilo pitanje uzroka tolikog broja istrebljenih vrsta. Primarni krivac je svakako čovek, koji je lovio ptice da bi se prehranio ili pak životinje koje je taj isti čovek doneo na ostrva a koje su se hranile ptičjim mesom ili jajima. Ova pretpostavka se zasniva uglavnom na dvema činjenicama. Prvo, najviše ostataka ptica pronađeno je tamo gde su živeli ljudi te su oni bez sumnje pripadali životinjama koje su ljudi pojeli. Drugo, u velikom broju slučajeva, do istrebljenja je došlo ubrzo nakon pojave čoveka na datoj lokaciji.
Izbor istrebljenih vrsta, kako je utvrđeno, nije bio slučajan. Sve one imale su zajednička glavna obeležja. Velika većina (njih 90 posto) živela je na ostrvima. Kada su ljudi stigli na ostrva, lovili su ptice ili su one bile žrtve drugih životinja koje su ljudi sa sobom doveli: svinja, pacova, majmuna ili mačaka. Dalje, većina izumrlih ptica bila je velika a neke su bile ogromne. S obzirom da su bile pozamašne, predstavljale su obilan obrok i izdašan plen za ljude. Nije zato čudo da su istrebljene za vrlo kratko vreme. U odnosu na preživele vrste, ptice koje nisu imale tu sreću da opstanu bile su i do deset puta obimnije.
Ovo istraživanje se može uporediti sa jednim ranijim koje se odnosi na sisare i reptile, posebno guštere i kornjače koje su živele na ostrvima. Veće primerke su jurili lovci te su oni nestali. Većina ptica nisu bile letačice tako da im je često bilo teško da pobegnu od svojih progonitelja. Broj ptica neletačica koje su nestale je dvostruko veći od broja ptica koje danas naseljavaju našu planetu. Sve u svemu, 68 posto ptičjih vrsta poznatih nauci je izumrlo. Među njima se ističe moa sa Novog Zelanda, koja je postojala u čak 11 podvrsta - ali su sve stradale zbog lova. Profesor Meiri zaključuje da je, pre događaja u proteklom milenijumu koji je uticao na istrebljenje mnogih životinjskih vrsta, mnogo više većih, pa čak i džinovskih ptica živelo na našoj planeti i da je diverzitet ovih životinja na ostrvima bio mnogo bogatiji nego danas.
Cilj ovakvih istraživanja je, osim naučnog, i upozorenje čoveku u vezi sa vrstama krilatih stvorenja koja su trenutno ugrožena i kako se može sprečiti dalji gubitak diverziteta. Barem se tome nadaju naučnici. Trebalo bi imati na umu da su se uslovi značajno promenili u da, u današnje vreme, lov više nije najveća pretnja pticama, već je sada to uništavanje njihovog prirodnog staništa.
I.J.P.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
