ARHEOLOŠKI LOKALITETI
O.K.
Novčić iz Mejna
Četiri veka pre Kolumba
Nova Engleska je američki region koji obuhvata šest država. Najistočnija od njih je Mejn. U toj državi je gradić Bruklin. Na širem području tog slabo naseljenog mesta je arheološki lokalitet Godard, koji potiče iz preistorije i gde su inače pronađeni brojni kameni i bakarni predmeti. Krajem 11. veka, Norveškom je vladao kralj Olaf Haraldson ili Olaf III, vladar-pomiritelj koji je uvećao moć svoje države i kome se pripisuje osnivanje Bergena koji je danas drugi najveći grad u toj zemlji. Na lokalitetu Godard u Mejnu je 1957. otkriven novčić od srebra. Pronalazač je bio lokalni areheolog amater Gej Melgren.
Slika koja prikazuje Eriksonovo otkriće Amerike |
Do otkrića je došlo nakon što je Melgren tu godinama vršio iskopavanja zajedno sa jednim prijateljem takođe arheologom amaterom. Kada je pronašao novčić, dao ga je na analizu jednom numizmatičaru, koji mu je pogrešno rekao da je u pitanju kovanica iz Engleske, iz 12. veka. Da je to bila istina, bilo bi to važno otkriće pošto je nađen novčić sa druge strane Atlantika. Ali, Melgren se nije obratio stručnoj javnosti...
Krajem sedamdesetih godina prošlog stoleća, jedan lokalni list iz Mejna je pisao o tome. Misleći da je reč o engleskom novčiću, autor teksta je postavio pitanje: da li su Englezi prvi otkrili Ameriku? Ovo je privuklo pažnju jednog stručnjaka iz Engleske koji je najzad utvrdio poreklo otkrivenog predmeta.
Novćić nađen na lokalitetu
Novčić iz vremena Olafa Haradsona ali ne onaj koji je nađen u Mejnu |
Novčana jedinica u Norveškoj, tokom vladavine Olafa Haraldsona, zvala se pening. Jedan od najvećih stručnjaka za norvešku numizmatiku sa Univerziteta u Oslu, Kolbjorn Skare je naveo da je reč o okrnjenom sivkastom predmetu, prečnika oko 17 mm. Po Skareovoj proceni, novčić je iskovan između 1065. i 1080. godine. Bio je u opticaju tokom dva do tri veka nakon kovanja. Do oštećenja je došlo pošto je korišćen kao privezak a korozija je dokrajčila deo novčića. Na jednoj strani je bio krst sa dve položene linije a na drugoj figura koja podseća na životinju.
Statua Leifa eriksona |
To je bilo važno trgovačko središte koji je se bavilo izvozom na udaljena područja afričkog kontinenta. Nađene su i ruševine velike pijace. Otkrivena je i neka vrsta trga na kojem se okupljao narod. Kveneng je imao vladare budući da je bio organizovan kao grad-država. Oni su vodili ratove i određivali trgovinske i druge odnose sa okolinom. Postojalo je više nivoa vlasti.
Stočarstvo je malo vrlo značajnu ulogu u životu stanovništva. O tome svedoče otkriće dva velika ograđena objekta za čuvanje stoke i kameni prolazi za životinje.
Kveneng je predstavljao deo mreže većih naselja koja su formirali Cvane. Do propasti grada, početkom 19. stoleća je verovatno je došlo naglo. Ovaj zaključak se nameće na osnovu vrednih predmeta koji su otkriveni u spaljenim kućama, što ukazuje da je stanovništvo bilo prinuđeno da beži. Najverovatniji uzrok su građanski ratovi do kojih je došlo u vreme kada je Kveneng napušten. Sve se to zbivalo u vreme trgovine robovima, dolaska belih naseljenika i širenja države naroda Zulu.
Ukupna površina grada bila je oko 20 km2. Većina građevina je bila od kamena, od domaćinstava do zidina i tornjeva koji su štitili Kveneng. Krovovi su bili od drveta ili slame. Interesovanje za ovaj bitan arheološki lokalitet javilo se relativno kasno pošto je dugo bio prekriven bujnom vegetacijom.
Leif Erikson je, na osnovu podataka iz Islandskih saga, bio prvi Evropljanin u Americi, navodno vekovima pre Kolumba. On je, po tim navodima, na području današnje kanadske provincije Nju Faundlend i Labrador osnovao norvešku naseobinu, koju su skandinavski došljaci nazvali Vinland.
U potpunosti rekonstruisano vikinško naselje gde se navodno iskrcao Reif Eriksen |
Nekoliko godina posle otkrića novčića Olafa Haraldsona, arheolozi su iskopali naselje Lens o medous, što je u prevodu: Zaliv sa livadama. Nakon što je Eriksen formirao naselje na Grenlandu, moguće je da je njegova ekspedicija stigla do današnje Kanade i da se tamo trgovalo, što bi moglo da objasni kako je novčić stigao do savremene države Mejn, u SAD. Postoje pretpostavke da su ga, u svoje naselje, doneli Indijanci iz vikinškog mesta Lens o medouz. A zna se i da su norveški poljoprivrednici iz sela Gresli, u 19. veku, otkrili čak 2300 novčića iz vremena Olafa Haraldsona. Među njima je dosta duplikata ali nijedan nije poput onog nađenog na lokalitetu Godard.
Da bi se otklonile dileme, primenjena je tehnika Ramanove spektroskopije i utvrđeno je da je novčić dugo vremena bio na mestu na kojem je otkriven. Nivo korozije je usklađen sa dodirom koji je novčić imao sa vodom. Ovo upućuje da nije reč o falsifikatu, mada su mišljenja arehologa i numizmatičara podeljena.
Kralj Olaf III kako je prikazan na illustraciji u izdanju čuvene sage Snorija Sturulsona |
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
