OKO PLANETE

Meduze

Tajna besmrtnosti

Da li je moguć večni život? Odgovor na to pitanje mogao bi se potražiti na primeru jedne vrste meduze. Naime naučnici su istraživali genom jedne sićušne morske meduze da bi otkrili tajnu obnavljanja života! U stvari, pronašli su gene koji besmrtnu meduzu čine besmrtnom.
Mada niko ne veruje u usporavanja starenja, ima naučnika koji smatraju da, teoretski, nema prepreke za beskonačno produženje ljudskog života. Zaustavljanje starenja, kako oni smatraju,  omogućilo bi ljudima biološku besmrtnost, ali ne i imunitet na smrt od bolesti ili fizičkih povreda.
Biološku besmrtnost, kako izgleda, poseduju dva mala meka beskičmenjaka koji žive u vodi: hidra, koja postiže besmrtnost zahvaljujući građi od matičnih ćelija koje se neprestano regenerišu, i već pomenuta meduza Turritopsis dohrnii.
Ona svoj život započinje kao sićušna slobodno plutajuća larva poznata kao žarnjak. Iz te larve razvijaju se polipi pričvršćeni za morsko dno, a iz njih izviru meduze koje slobodno plivaju u moru. Svi ti polipi i meduze genetski su identični. Ako je meduza izložena spoljnom stresu ili fizičkom napadu, ako nema dovoljno hrane ili boluje, odnosno bolesna je i stara - može da se vrati u prethodni stadijum, stvarajući novu genetski identičnu koloniju polipa. Taj process odvija se beskonačno.

Mada su brojni naučnici pokušavali da proniknu u tajne besmrtnosti meduze, izgleda da je samo tim španskih naučnika sa Univerziteta u Ovijedu učinio korak više I to objasnio u časopisu “Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)”. Oni su utvrdili da besmrtna meduza ima dvostruko više kopija gena povezanih s popravkom DNK od svog srodnog smrtnog rođaka, grimizne meduze poznate kao Turritopsis rubra. Jer, meduza Turritopsis dohrnii jedina je vrsta koja može da se više puta podmladi posle polne reprodukcije!
Naučnici su otkrili da su varijante gena meduze povezane sa popravkom DNK, održavanjem telomera, procesima oksidacije, matičnim ćelijama i međućelijskom komunikacijom. I utvrdili: za besmrtnost meduze ključan je popravak i održavanje telomera, delova DNK koji štite krajeve hromozoma za vreme reprodukcije i koji se tokom života „troše“ i skraćuju. To se ne dešava sa telomerima besmrtne meduze - njeni telomeri, posle brojenih ciklusa razmnožavanja, ostaju netaknuti!
Zasad nisu utvrđeno kako to Turritopsis dohrnii održava svoje telomere večno mladima.

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"