GEOLOGIJA

Z.B.

U kristalima soli

Drevni mirkoorganizmi i danas živi?

Tim australijskih geologa nedavno je potvrdio otkriće ostataka života prokariota i algi u kristalima halita starim 830 miliona godina. Halit je natrijumov hlorid, poznat i kao kamena so, koji bi mogao biti razlog za proučavanje drevnih okolina slane vode. Što je još zagonetnije, organizmi zarobljeni u njemu mogli bi biti još uvek živi?

Neverojatno otkriće nagoveštava dalju potragu za drevnim životom, ne samo na Zemlji već i na drugim planetama. Prvi na meti je Mars, na čijoj su površini uočene velike naslage soli što je dokaz, mada nesiguran, da su tu postojali veliki rezervoari tekuće vode.
Pronađeni organizmi nisu onakvi kako bi se moglo očekivati. Ranije pronađeni davni mikrofosili utisnuti su u stene, i tu postoje milijardama godina. So, međutim, ne čuva organski materijal na isti način jer, kada se kristali formiraju u okruženju slane vode, male količine tečnosti mogu biti zarobljene unutra. To su ostaci nekadašnjih voda iz kojih je kristalizovao halit. Oni mogu sadržavati podatke o temperaturi i hemijskom sastavu vode, pa čak i atmosferskoj temperaturi u vreme kada je mineral nastao.
Naučnici su pronašli i mikroorganizme koji žive u novijim okruženjima gde se stvara halit. Ove sredine su izrazito slane i u njima uspevaju mikroorganizmi kao što su bakterije, gljivice i alge. Time se došlo do pitanja za geomikrobiologe: koje su to najstarije hemijske sedimentne stene koje sadrže prokariotske i eukariotske mikroorganizme iz okolnog taloga? Upravo o tome raspravljali su naučnici sa Univerziteta Vest Virdžinija (University West Virginia) u studiji koja je objavljena u naučnom časopisu ”Geology”.

Nepromenjeni organski materijal?

Sredina Australije je nekada bila slano more, a sada je pustinja. Proučena je formacija koja čini stratigrafsku jedinicu iz središnje Australije a potiče iz neoproterozoika. Sadržava mnogo halita, što ukazuje na nekadašnju morsku sredinu. Australijski naučnici koristili su uzorak izvučen iz sredine iste formacije još 1997. godine. Sprovedena su istraživanja nepromenjenog neoproterozoiskog halita korišćenjem neinvazivnih optičkih metoda tako da je halit ostao netaknut, tj. sve što je unutra je “zarobljeno” u vreme kada su se kristali formirali.

Da ništa ne bi bilo poremećeno, naučnici su koristili metode propuštanja svetla i ultraljubičastu petrografiju - ovo prvo pri neznatnom povećanju za utvrđivanje prisustva kristala halita, a zatim pri povećanju do 2000 puta… da bi se proučio unutrašnji sadržaj. Ishod je bio da su unutra  pronađeni tvrdi organski ostaci i tečnosti, a to odgovara prokariotskim i eukariotskim ćelijama. Razvrstavanja nalaza vršena su na osnovu njihove veličine, oblika i ultraljubičaste fluorescencije. Deo posmatranih uzoraka pokazao je boje koje su u skladu s organskim propadanjem, dok su drugi pokazali istu fluorescenciju novijih organizama, što ukazuje na postojanje nepromenjenog organskog materijala! Štaviše, možda su neki organizmi i dalje živi, ​​istakli su naučnici?
Proučavani sadržaj mogao je služiti kao stanište u kojem žive male kolonije. Živi prokarioti izvađeni iz halita, procenjeno je, tu žive duže od 250 miliona godina! Ako je tako, zašto ne bi mogli biti živi i u 830 miliona godina starom halitu? Zakopani halit bio je izložen zanemarljivim količinama zračenja tako da su mikroorganizmi mogli da prežive u toj sredini izloženi metaboličkim promenama, koje uključuju preživljavanje od gladi i život s organskim spojevima ili mrtvim ćelijama koje su bile izvori hrane, ističu naučnici.Naravno, odmah se pomislilo na Mars, gde postoje naslage sličnog sastava. Ovo istraživanje pokazuje da se postojanje takvih organizama može utvrditi bez uništavanja uzoraka. A to dalje znači da bi davne hemijske sedimente, zemaljskog i vanzemaljskog porekla, trebalo smatrati mogućim domaćinima za drevne mikroorganizme, zaključuje se u studiji čiji su delovi objavljeni u “Science Alert”.

Z.B.

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"