TEMA BROJA

Tekst i ilustracije: Milomir Tomić

Zanimljivosti o drveću

Kao na slamku

Kako drvo pije vodu?

Drvo pije vodu isto kao kad deca piju sok na slamku. Povuče se ustima vazduh iz slamke, a sok krene naviše. U celom drvetu postoji vodeni stub, od korena do naјviših listova. Pod uticajem toplote vazduha, list se znoji i isparava. Sa isparavanjem stvara se sila usisavanja, koja kroz vodeni stub potiskuje vodu za dopunu uvis, pod uslovom da se vodeni stub ne prekine. Molekuli vode u vodenom stubu povezuje kohezija- privlačne sile. Čim se na listu zbog isparavanja oslobodi mesto, nanizani molekuli vode, malo po malo se podižu naviše, ispunjavajući prazninu isparenog dela. Istovremeno, vrši se osmoza - mešanje dve tečnosti kroz propustljivu opnu - membranu. Voda kao rastvor ide od ćelije do ćelije, prodire kroz zidove slađeg rastvora dok ne budu iste koncentracije i, zahvaljuući tom procesu, penje se do krošnje i stiže do vrha.

Kako drvo diše?

Deo pluća drveća su iglice i lišće. Svaki list sa donje strane ima male otvore, nalik ustima. Kroz njih biljka ispušta kiseonik a prima ugljen-dioksid koji se pretvara u šećere i tako dobija energiju. Noću je obrnuto. Disanje se obavlja od lišća do korena. Kada drvo zbog starosti “umre” i zemlja ga prekrije, zbog ugljen-dioksida se pretvara u ugalj.

Kako se drvo hrani?

Za Empedokla i Anaksagoru (VI-V vek pne) biljke su ukorenjene životinje. Aristotel (IV vek pne) uvažavao je to mišljenje dodajući da se organizam biljaka razlikuje od organizma životinja samo u stepenu složenosti; imaju iste osnovne osobine ali u različitom stepenu (na primer: imaju dušu ali nemaju osećanja). Kao i sva živa bića, biljke rastu, saobraćaju sa spoljnom sredinom i umiru. U njihovim ćelijama odvija se kompleks metaboličkih reakcija: proizvodi se hemijska energija, hrana i nove strukturne komponente. Biljne ćelije sadrže pigmente (hlorofile i karotionide) koji pretvaraju svetlosnu energiju sunca u hemijsku energiju (u obliku šećera) procesom fotosinteze. Ćelije su obavijene čvrstim zidom i mogu iz svog okruženja da uzmu neophodne materije isključivo upijanjem, u rastvorenom obliku. Biljke mogu da koriste neorganski azot u obliku nitrata i amonijaka i zato ne traže spoljašnje izvore proteina da bi živele. Ishrana biljaka zavisi od spoljne sredine. Rast i grananje drveta dovode delove korena, specijalizovane za upijanje, u nove tačke zemljišta tražeći rastvore mineralnih soli.

Zašto je drveće zeleno?

Sunčeva svetlost izgleda bela mada se sastoji od mnogo boja - talasa (boje se vide kada se pojavi duga posle kiše), ili uveče kada je crvena. Boje nastaju tako što se svetlost odbija pod određenim uglom. Neki materijali odbijaju a neki upijaju svetlost, pa od toga zavisi boja predmeta. Biljke imaju hlorofil, koji upija svetlost pod određenim uglom, “meša“ žutu i plavu i odbija je kao zelenu boju.

Da li drveće razgovara?

Da. Neke biljke kada ih napadnu bube, šire razne mirise (kao ljudi dezodorans ili miris) da bi ih oterale ali i da upozore “svoje drugare” da se na vreme pripreme.

Tekst i ilustracije: Milomir Tomić

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"