EGZOTIČNI NARODI

O.K.

Nanajci

Drevni sledbenici šamanske kulture

Veći broj naroda u severoistočnoj Kini, u regionu poznatom kao Mandžurija, nekada se nazivao Jurčen. U vreme vladavine dinastije Ming, jedna od tri grupe Jurčena zvanično je nazvana  Jeren, što znači: divlji ljudi. Oni su naseljavali krajnji sever Mandžurije. Iz Jeren Jurčena će proisteći više etničkih zajednica. Jedan od tih naroda su Nanajci.

Nanajski starac i žena

Nanajci danas žive u dve države: na teritoriji Ruske Federacije ima ih preko dvanaest hiljada a u Kini više od pet hiljada. U Rusiji žive na jugoistoku Sibira, uz obale reke Amur koja predstavlja  prirodnu granicu između Kine i Rusije. Takođe, naseljavaju područje u blizini pritoka ove velike reke.
Administrativna jedinica Rusije u kojoj je preko 90 procenata pripadnika ove etničke grupacije u toj zemlji je Habarovski kraj. U njemu se nalazi grad Komsomolsk na Amuru, koji je središte Nanajaca.  Blizu ovog grada je nanajsko selo Nižnji Halbi sa nekoliko stotina stanovnika i muzejom koji je posvećen njihovoj kulturi. I u prestonici i najvećem gradu čitave oblasti, Habarovsku ima Nanajaca kojima je omogućeno školovanje na svom jeziku.
Nanajci danas žive u dve države: na teritoriji Ruske Federacije ima ih preko dvanaest hiljada a u Kini više od pet hiljada. U Rusiji žive na jugoistoku Sibira, uz obale reke Amur koja predstavlja  prirodnu granicu između Kine i Rusije. Takođe, naseljavaju područje u blizini pritoka ove velike reke.
Administrativna jedinica Rusije u kojoj je preko 90 procenata pripadnika ove etničke grupacije u toj zemlji je Habarovski kraj. U njemu se nalazi grad Komsomolsk na Amuru, koji je središte Nanajaca.  Blizu ovog grada je nanajsko selo Nižnji Halbi sa nekoliko stotina stanovnika i muzejom koji je posvećen njihovoj kulturi. I u prestonici i najvećem gradu čitave oblasti, Habarovsku ima Nanajaca kojima je omogućeno školovanje na svom jeziku.

Seoske žene ispred muzeja nanajske kulture

Velika većina Nanajaca koji su državljani Kine naseljava provinciju Heilongđang. Ova provincija je najsevernija i najistočnija kineska teritorijalna jedinica. Endonim Nanajci, odnosno ime koje sami za sebe upotrebaljvaju znači: lokalni stanovnik. Rusi su ih ranije nazivali Goldi. Vrlo srodan narod Ulči je koristio taj termin tako da je dugo bio u upotrebi u Rusiji. U bivšoj Mandžuriji, odnosno Heilongđangu ovaj se narod zove Hežen, što u prevodu znači: ljudi sa istoka.
Sa stanovništvom svojih današnjih država Nanajci su vekovima trgovali. Po svemu sudeći, došlo je do kontakta sa ruskim istraživačima još u prvoj polovini 17. veka. Rane zapise o njima ostavili su jezuitski misionari u narednom stoleću. Mandžurska dinastija Ćing vladala je najvećim delom današnje Kine. Oni su u početku naišli na otpor Hežena koji su bili prinuđeni da se priklone osvajaču. Nakon toga su svi muškarci morali da obriju glave. Mandžurska vlast je imenovala lokalne seoske starešine i nametnut je porez nanajskom narodu.

Od davnih vremena postojala je podela na klanove. Pod rusku vlast potpali su krajem pedesetih godina 19. veka kada se Rusija teritorijalno proširila prema Kini. Naseljvanje ruskih kolonista stvorilo je velike probleme domaćem stanovništvu jer su zauzeti najbolja zemlja i prirodni resursi.
Dešavanja poput građanskog rata ostavila su traga na region u kojem živi ovaj narod. Nastankom Sovjetskog Saveza donekle se poboljšao njihov položaj, naročito u oblastima zdravstva i obrazovanja. U doba Staljinove vlasti ponovo su naišle brojne teškoće jer  ih je režim primoravao da žive u malim i zbijenim naseljima.Vekovima su opstajali zahvaljući ribolovu. Osim prehrane, čak je i odeća  pravljena od osušene krljušti krupnih i teških riba. Poljoprivreda je kasno i postepeno počela da se uvodi, najpre se gajio duvan.
Najveći broj Nanajaca  se sporazumeva na kineskom ili ruskom, što naročito važi za mlađe naraštaje. Ipak, imaju i sopstveni jezik. Nanajski pripada mandžursko-tunguskoj jezičkoj porodici. Ima veći broj dijalekata a najsličniji je jezicima drugih naroda koji obitavaju kraj reke Amur, iz kojih ima dosta pozajmljenih reči. Pored toga
ima puno  pozajmljenica iz ruskog i kineskog. Početkom tridesetih godina 20. veka, stvoreno je pismo zasnovano na latinici. Od toga se nakon nekoliko godina odustalo. Nanajski se od 1937. godine piše na ruskoj ćirilici uz upotrebu određenih dijakritičkih znakova i posebnih slova za specifične glasove.

Narodne legende se nazivaju telungu i govore o poreklu kosmosa i svega što je na Zemlji. Postoje legende o klanovima, životinjama i biljkama od kojih navodno potiču. Takođe, narodna tradicija uključuje priče o podvizima šamana, lovaca i ratnika. Kroz ove legende vaspitavane su mlade generacije i ukazivano im je na ljudske vrednosti i  na ispravan način života.
Njihova vera je šamanizam. Veruju u poštovanje duhova koji nazivaju endur. Vrhovno božanstvo i duh je bog neba Sangia. Manje moćni duhovi se zovu busju. Posebno uvažaju životinje poput medveda i tigra. Šaman udara u veliki okrugli bubanj i peva molitve dok komunicira sa duhovima. Ovog prvosveštanika, po njihovom verovanju, biraju duhovi a funkcija je nasledna. Najmoćniji verski starešina je kasati šaman koji prati pokojnike na svet za ljude u zagrobnom životu. Šamani mogu biti oba pola, izuzev kasati šamana. Odlikuje ih specifilna odeća poput suknje, jakne, kožnog pojasa, rukavice na kojoj su prikazane figure raznih životinja poput guštera, zmija i žaba. Imaju i šešire sa rogovima i krznom.
Dosta Nanajaca je kršteno pod uticajem Ruske pravoslavne crkve tako da uporedo poštuju obe vere. Najvažnija verska proslava nosi naziv nangnemeni enei, kada se u proleće slavi pucanje leda na rekama i početak sezone lova na ribe. Tada, neka vrsta rodovske zajednice organizuje veliku proslavu.
Njihova tredicionalna kuća se zvala dio.  To je velika pravougaona prostorija, dosta slična mandžurskim i kineskim kućama. Napravljena je od drveta i gline. Danas je malo ovakvih objekata jer Nanajci mahom žive u drvenim kućama kakve su pravljene u vreme Sovjetskog Saveza.
Njihova narodna nošnja je odora za oba pola, koja ima dugmad i kuke. Dok su odore koje se nose zimi od riblje kože, one koje su napravljene za letnji period sastoje se od medveđe kože

O.K.

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"