ARHEOLOŠKI LOKALITETI
O.K.
Hetitska prestonica Hatuša
Arhiv sa prvim mirovnim ugovorom
Hetiti su bili narod u Anadoliji koji je stvorio moćnu državu u 2. milenijumu pne. Glavno središte i prestonica bio je grad Hatuša. Naziv države je bio Kraljevstvo Hatuša. Od treće decenije 20. veka intenzivirana su arheološka, istorijska i jezička istraživanja Hetita, što je rezultiralo stvaranjem posebne multidiciplinarne nauke koja se zove hetitologija.
Lavlja kapija u Hatuši |
U turskoj provniciji Korum, nedaleko od Crnog mora je mestašce Boazkale. Početkom tridesetih godina 19. veka francuski arhitekta i arheolog Šarl Teksije obavljao je istraživanja u Maloj Aziji. U blizini Boazkalea otkrio je ostatke drevne prestonice Hatuša. Pre početka 2. milenijuma pne tu oblast su naseljavali Hati. Vremenom, utopili su se u indoevropsku kulturu Hetita.
Na grebenu iznad Boazkalea pronađeni su ostaci naselja iz 6. milenijuma pne. Anita, kralj drevne države Kusara poharao je i spalio grad u 17. veku pne. Nedugo zatim, jedan hetitski vladar uspostavio je svoju prestonicu na tom prostoru. Veruje se da je u jednom trenutku ovaj grad imao 40-50.000 stanovnika. Obuhvatao je oko 180 ha a nalazio se na uzvišenju pri kraju ravnice.
Ulaz u donji grad Hatuše
Bista velikog vladara koji je izgradio zidine Šupiluliume u arehološkom muzeju |
Najuspešniji hetitski vladar bio je Šupiluliuma I. On je podigao zidine u drugoj polovini 14. stoleća pne. Zidovi su zahvatali prostor od 6 km. Grad se sastojao od unutrašnje i spoljašnje celine. U unutrašnjem delu je bila poslednja linija odbrane, odnosno najbitnija tačka odbramebnog kompleksa. Nešto manje od polovine čitavog grada zauzimao je taj deo Hatuše. Tu su se nalazile određene javne zgrade i hramovi. Tvrđava je bila na vrhu brda koje se danas naziva Sankale, na stenama visokim 60 m. U unutrašnji deo ulazilo se kroz tri kapije: kraljeva i lavlja kapija i veštački nasip dužine 70 m koji je nazivan “kapija u zemlji”. Veliki hram u gradu bio je posvećen glavnom božanstvu zvanom Tešub. U spoljašnjem delu su bila još četiri hrama.
Kraljeva kapija u Hatuši
Kapija pri dnu |
Na istoku Boazkalea je brdo Bijikale. Tu je bilo sedište hetitskih kraljeva. Naziv brda označava veliku tvrđavu. Od velikog značaja je i otkriće kraljevskog arhiva. To su učinili nemački arheolog Hugo Vinkler i njegov grčki kolega Teodor Makridi, 1906. godine. Pronađeno je oko 30.000 tablica. Reč je o pravnim, političkim, administrativnim, verskim, književnim i mitološkim tekstovima, uz koje idu i vladarevi anali. Ova drevna dokumentacija napisana je na više jezika, ali preovlađuje hetitski.
Hugo Vinkler je na lokalitetu Hatuša pronašao hetitsku verziju najstarijeg poznatog mirovnog ugovora na svetu. To su tri tablice na akadskom jeziku koji je u to vreme služio za sporazumevanje ljudi na Starom istoku. Do mirovnog sporazuma između Hetita i Egipćana došlo je oko 15 godina nakon njihovog velikog sukoba.
Turski novčić od 20 lira posvećen Hatuši |
Klinasto pismo na ispečenoj glini iz Hatuše |
Kuće na lokalitetu bile su pravljene od drveta i ćerpiča, i nisu sačuvane do današnjeg vremena. Planinski narod Kaski često je napadao Hetite i nihovu prestonicu. Po svemu sudeći oni su odigrali ključnu ulogu u propasti njihove države. Zajedno sa Frigijcima, Kaski su spalili Hatušu, oko 1200. godine pne. Raspad carstva je pokrenuo seobu preostalog stanovništva. Krajem 9. veka pne, nije bilo tragova postojanja moćne hetitske naseobine. Na tom području tada je postojalo samo omanje frigijsko naselje.
Nemački arheolog Jirgen Siher utvrdio je da je, u danima pre napada, Hatušu napustio veliki broj stanovnika koji su sa sobom poneli puno vrednih predmeta i veliki deo arhive.
Veliki hram iz Hatuše |
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
